Старасвецкая Беларусь
Галерэі
Уваход
Зараз на сайце
Цяпер 367 госцяў анлайнКастусь Каліноўскі – дзіця сусветнай рэвалюцыі |
Старонка 3 з 5
у Пецярбург. Тут Кастусь паступае ў Пецярбургскі універсітэт на камеральнае аддзяленне юрыдычнага факультэта. У Пецярбургу К.Каліноўскі знаёміцца з рэвалюцыйнай публіцыстыкай “Современника” і “Колокола”, працамі В.Р.Бялінскага, А.І.Герцена, М.Г.Чарнышэўскага, М.А.Дабралюбава, захапляецца ідэямі класічнай нямецкай філасофіі і заходнееўрапейскага ўтапічнага сацыялізму, культурай славянскіх народаў і гісторыяй беларускага і літоўскага народаў. Актыўны ўдзел прымае К.Каліноўскі ў дзейнасці рэвалюцыйных гурткоў Пецярбурга. У прыватнасці, ён і яго брат Віктар уваходзілі ў рэвалюцыйны гурток З.Серакоўскага, які знаходзіўся пад ідэйным уплывам М.Г.Чарнышэўскага. Каліноўскі становіцца перакананым прыхільнікам рэвалюцыйна дэмакратычных ідэй, непрымірымым ворагам самадзяржаўя і прыгонніцтва. У 1860 годзе К.Каліноўскі заканчвае Пецярбургскі універсітэт са ступенню кандыдата праў. У пачатаку 1861 года вяртаецца на радзіму ў Беларусь, спрабуе паступіць на службу, але як “неблаганадзейнаму” яму адмовілі. Разам з Валерыем Урублеўскім, будучым генералам Парыжскай Камуны, стварае ў Гродне нелегальную рэвалюцыйна-дэмакратычную арганізацыю, у якую ўвайшлі найбольш прагрэсіўныя прадстаўнікі мясцовай разначыннай інтэлігенцыі, якая ставіла сваёй мэтай падрыхтоўку сялянскага паўстання ў Беларусі і Літве. Яны наладзілі сувязь з рэвалюцыйнымі арганізацыямі ў Вільні і Варшаве. Каліноўскі і яго прыхільнікі былі ўпэўнены, што поспех паўстання будзе залежыць ад удзелу ў ім сялянскіх мас, таму яны вялі актыўную агітацыю сярод сялян у вёсках і мястэчках Гродзеншчыны, заклікалі іх на барацьбу з памешчыкамі і самаўладствам. Рыхтуючы паўстанне ў Беларусі і Літве, К.Каліноўскі падтрымліваў цесныя сувязі з рэвалюцыянерамі Пецярбурга і Масквы, адтуль паўстанцам перапраўлялася зброя. Разам з В.Урублеўскім Ф.Ражанскім К.Каліноўскі летам Яшчэ восенню
Нягледзячы на асобныя тэарэтычныя памылкі, якія былі ўласцівыя ўсяму сялянскаму ўтапічнаму сацыялізму, нават яго лепшым прадстаўнікам, Герцэну і Чарнышэўскаму, К.Каліноўскі, малюючы карціну будучага сацыяльнага ладу, выказаў шэраг выдатных ідэй, якія былі практычна ўвасоблены ў жыццё навуковым сацыялізмам пасля перамогі Вялікай Кастрычніцкай сацыялістычнай рэвалюцыі. Ён марыў “раздаць усю пазямельную ўласнасць сялянам”, бо “гэта зямля да нас (мужыкоў) належыць”. Каліноўскі хацеў, каб мужыкі “ніколі, ніякай, нікому паншчыны не служылі і ніякога ў казну аброка не плацілі, і каб на век вякоў народ наш быў вольны і шчаслівы”. Па сведчанню генерала В.Ф.Ратча, які збіраў звесткі і пісаў па даручэнню Мураўёва-вешальніка працу аб паўстанні Каліноўскі першым узняў пытанне ў Літоўскім правінцыяльным камітэце аб праве нацый на самавызначэнне. Ён марыў, каб Беларусь і Літва зрабіліся зноў самастойнымі і мелі сваю дзяржаўнасць – “саморондство”. Таму ён пастаянна адстойвае самастойнасць Літоўскага камітэта супраць намераў Польскага нацыянальнага камітэта ўшчамляць правы яго, умешвацца ў справы, выкарыстоўваць грашовыя сродкі і нават дзеля маральнага і палітычнага падпарадкавання змяняць яго назву і тым самым яшчэ больш падкрэслена весці вялікадзяржаўную палітыку адносна Беларусі і Літвы. Выключна вялікае месца ў будучым грамадстве Каліноўскі адводзіў дэмакратычнай, сапраўды народнай дзяржаве. “Для таго каб была справедлівасць і праўда на свеце, – пісаў Каліноўскі ў “Мужыцкай праўдзе”, – а злыя людзі не збыткавалі і крыўду другім не рабілі е (ёсць) ронд (дзяржава, урад. – А.Б.), што бярэ падаткі, робіць школы, навучае кожнага, каб жыў па праўдзе, становіць суд: а калі гэта не памагае і робіцца несправедлівасць, то наймае войско, сцеражэ кожнога ад ліха і здзерства. От нашто ронд патрэбны, і як добры слуга глядзіць худобы гаспадарскей і слухае гаспадара, так добры ронд глядзець павінен шчасця людзей, слухаць народу і рабіць там так, як народові лепей. І не дзіво, бо не народ зроблены для ронду, а ронд для народу”. 4
1 Кісялёў Генадзь. Героі і музы. – Мн., 1982. – С. 91. 2. Кісялёў Генадзь. Героі і музы. – Мн., 1982. – С. 91. 3 Кісялёў Генадзь. Героі і музы. – Мн., 1982. – С. 91 4. Мужыцкая праўда. – 1862. - № 4.
|