Раі (народ)

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Раі (бахінг, кірата) - народ у Непале, які насяляе тэрыторыі паміж рэкамі  Арун і Дуд-Касі. Ставіцца да групы кіратаў. Агульная колькасць 400 тыс. чалавек, але таксама 20 тыс. чалавек пражываюць у Бутане, а ў Індыі налічваецца да 70 тыс. Асноўная мова - раі (зінда). Па рэлігійным складзе - будысты, але таксама прысутнічае культ продкаў і глыбокая пашана духам. Народ Раі  захоўвае традыцыйныя вераванні і з'яўляецца індуістам. Галоўным чынам займаюцца земляробствам, жывёлагадоўляй, паляваннем.

Літаратура
О. Н. Бобылёва Раи // Народы и религии мира / Глав. ред. В. А. Тишков. М.: Большая Российская Энциклопедия, 1999. С.598.
Крыніца - http://ru.wikipedia.org"
(Г.І.: На першы погляд абсурдная ідэя шукаць нейкія сувязі паміж плямёнамі Бутана, Індыі і Беларусі. Але я зыходжу з тэорыі індаеўрапейскай агульнасці і роднасці  ў даным выпадку. Я звярнула увагу на сугучнасць імя племені з назовамі некаторых нашых паселішчаў, з сугучнасці назоваў тапанімаў, дзе жыве гэта племя: паміж рэкамі Арун і Дуд-Касі і культу продкаў).

Влесова книга. Барусы

Род Оpie. То се обящi нашы Оце со Борусы. До Ра рiеце до Непрены а Карпанеске држава по родiе тоi се правiтi одо Родiще а Въща. А свак род наiмена све Родiще, кiе соуте правiще. I окуд iде до гуре, тако а тамо есе коняже а воевендце вутце люды, да бранiтiсе до сва врзi во Славу Перуню. А сiц ДажБова помуга навртiсе на о. I тако бя доржава та Руска одо Рycы а Борусiце
Тещашуть рiеце велке на Русъ, а многа водае журшесть спъва стародавня о ты болярi, яквы не сен бояща до поль Годе iдшя, а ляты многа сен прящя о волнесть Руську. Тiто Славне нiщо берьгьшя, а нi жiвоты сва. Тако рце о нье Берегынья, а бiеть крыдлема МатырьСваСлва, а жешеть о тые потомiцъ, якве нi Грыцiом, нi врянзем не пода. Жещеть тая Птыця о грдынiех Борусеньштех, якве од Ромiе падща, колы Данаеве, вендле Троянь валу
Мы сьмiе Русiщiе. I мi яхомь грдiтесе походю нашю, а држащесе едiн одн(а), а прiятесе до смертiе правiе

Влесова Книга

“1 Итак (дощ. 6, ): од Орие то се обещи наши оце со борусы одо Раи реце до Непре, т.е. от праотца Оря обитали наши предки с борусами от реки Ра (Волги) до Днепра.”
Тут назіраецца цікавая сувязь вобласці пасялення з часам вызначанай гістарычнай асобы. Вобласць Волгі да Дняпра велізарная нават для вандроўнага племя. З гэтага варта, што плямёны былі вялікія і распаўсюджваліся далей на ўсход, чым звычайна думаюць. Далей. Продкі летапісца не прыналежалі да племя барусаў. Яны толькі былі роднасныя ім. Імя барусаў згадана ў Влесавай кнізе шмат разоў. І няма ніякага сумневу, што барускі  іншых гістарычных крыніц - тое ж самае. Да таго ж дадзеныя Влескнігі  усталёўваюць прыналежнасць барусаў да славян ( Г.І.: не славян, а індаарыяў. Ў сказе дакладна сказана “.. со борусы одо Раи реце до Непре…”.  І далей: ”… од Орие то се обещи наши оце” і яшчэ далей па тэксту: “со борусы одо Раи реце до Непре”. Ні пра якую Волгу тут не сказана, толькі пра Днепр. І дакладна сказана, што родапачынальнік барускаў ці раі Арый. А цяпер ўспомніце пра беларускую рэчку Арэса, якая і з’яўляецца месцам размяшчэння арыяў.)….
Сяргей Парамонаў. Адкуль ты, Русь? Частка 18. Фрагменты гісторыі Русі з Влесавай кнігі
Крыніца: http://kirsoft.com.ru

Геаграфічныя назовы ў Беларусі, злучаныя з раеўцамі
в. Раеўшчына > Менская вобласць > Маладзечна > Мясоцкі
п. Раеўка>Менская вобласць > Салігорск >Кастрычніцкі
в. Вялікая Раеўка> Менская вобласць > Копыль >Вялікараеўскі
п. Раёк> Менская вобласць > Копыль >Вялікараеўскі
в. Раеўшчына > Менская вобласць > Стаўбцы > Вароцішчанскі
в.  Раеўка>Менская вобласць > Маладзечна >Красненскі
п. Райск> Гомельская вобласць > Лоеў>Уборкаўскі
в. Раеўскія> Гомельская вобласць > Мазыр >Козенскі
в. Райста> Гарадзенская вобласць > Гародня > Гожскі
х. Рай > Гарадзенская вобласць > Ашмяны >Каменалогскі
х. Райсцішкиі> Гарадзенская вобласць > Астравец >Міхалішкаўскі
в. Райшы>Гарадзенская вобласць > Шчучын > Дземброўскі
в. Райца>Гарадзенская вобласць > Карэлічы > Райцеўскі
в.  Раёк>  Магілёўская вобласць > Касцюковічиы>Баронькаўскі
в. Райцы>Віцебская вобласць > Талочын > Талочынскі
в. Рай> Віцебская вобласць > Сенно > Немойтаўскі
в. Рай> Віцебская вобласць > Сенно > Расненскі
в. Раеўка>Віцебская вобласць > Докшыцы >Порплішчанскі

Прозвішчы: Раеўскі, Раецкі, Райкевіч – старажытныя шляхецкія роды
Са спісу войска ВКЛ 1528 года
Раевский Стрелец, б. Пералайскага пав. Троцкага в-д. 92 адв.
Раецкий Ян, стралец, б. Жыжморскага i Упiцкага пав. Троцкага в-д. 16 адв., 80 адв., 111
Райфац, б. Наўгародскага пав. Вiленскага в-д. 38
Роевский Михайло, б. Мсцiслаўскага пав. 227 адв.
Роевский Стас, б. Мсцiслаўскага пав. 227 адв.

МІФАЛОГІЯ
Рай

С.М.Талстая
Рай - частка тагасветнага свету, блажэнная краіна, у якой знаходзіцца Бог, анёлы, святыя і душы праведных. Славянскія народныя ўяўленні пра Рай склаліся пад моцным уплывам хрысціянства; у дахрысціянскіх вераваннях дзяленне на Рай і пекла выразна не выяўлена; слова рай, як і вырай (ірый), пазначала наогул тагасветны свет, свет мёртвых, пар. славен. райнік - нябожчык.


Рай нярэдка атаясамляецца з небам ці яго верхнімі пластамі, надзяляецца вышэйшымі этычнымі і эстэтычнымі добрымі якасцямі як свет праведнасці, чысціні, прыгажосці і дасканаласці і супрацьпастаўляецца пеклу. На сусветным дрэве, паводле беларускай вясельнай песні, у каранёў змяшчаюцца чорныя собалі, у сярэдзіне - баравыя пчолы, а зверху - райскія пташкі . У беларускіх вераваннях Рай - то ж, што вырай; птушкі засяляюць Рай з тых часоў, як Бог выгнаў з рая  саграшыўшага  чалавека; пры гэтым Бог дзеліць птушак, як і людзей, на добрых і злых і пускае ў Рай толькі добрых: узімку ў Раі яны сваім спевам цешаць святых людзей і анёлаў, а ўлетку знаходзяцца на зямлі і цешаць людзей.

Паводле іншых вераванняў, Рай знаходзіцца дзесьці вельмі "далёка, за гарамі, за марамі" ці на высокай жалезнай гары; каб пасля смерці патрапіць у Рай трэба ўсё жыццё збіраць зрэзаныя пазногці, тады пасля смерці яны зрастуцца і дапамогуць ускарабкацца на гару (беларусы) . Балгары змяшчаюць Рай на ўсходзе, дзе ўзыходзіць сонца, а пекла - на захадзе.

Па паўночнарускіх уяўленнях, Рай - гэта "сад вечна зялёны, знаходзіцца на небе, пекла ж пад зямлёй. У раі нічым не кормяць, ды і есць там не захочацца, таму што там дух (г.зн. пах) добры, як у садзе".   Выява рая як квітнеючага саду, які адпавядае этымалагічнаму значэнню грэцкай назвы Рай, сустракаецца ўжо ў апісанні "пахаванняў руса" ў Ібн Фадлана ( X ст.) і складае найболей устойлівы стэрэатып у народных вераваннях. Палескі селянін уяўляў сабе Рай як велізарны сад у небе, абгароджаны высокай, у дзесяць вёрст, шкляной сцяной, прычыненай шкляным зборам . Там ніколі не бывае зімы і непагадзі, заўсёды свеціць сонца, прычым не смажыць, а грэе; там не бывае ні грома, ні маланкі; усюды яркая зеляніна, велізарнай вышыні дрэвы, маса яркіх кветак - сініх, белых, чырвоных, якія даюць такую духмянасць, што непрывыкшы  можа задыхнуцца. Там насяляюць усякія звяры, але яны нікога не чапаюць: воўк не нападае ні на коней, ні на авечак, мядзведзь не чапае пчол. Праведныя душы жывуць у свеце і згодзе, ляжаць на пуховых падушках і нічога не робяць - аб усім клапоціцца Бог і не шкадуе для іх ні хлеба, ні астатняга. Калі анёлы прыносяць новую душу з гэтага света, яе сустракаюць гукі труб, звонавы звон, радасная музыка. Па меркаванню паляшука, цёмныя плямы на сонца - гэта Рай, які прасвечвае праз свяціла.

Па некаторых сербскіх уяўленнях, Рай - гэта зялёная сенажаць, на якім гарэзуюць дзеці, збіраюць бярэмкамі кветкі, каб увечар аднесці іх Богу. У Раі доўжыцца вечная вясна, заўсёды свеціць сонца і гучыць цудоўны спеў анёлаў (балгары). Насельнікі Рая - праведныя душы - бесцялесныя цені, убраныя ў белыя адзенні; яны не ядуць, не п'юць, не ўступаюць у шлюбныя сувязі. Жанчыны жывуць са сваімі першымі мужыкамі, а мужыкі - з першымі жонкамі; мужы ўдоў і ўдаўцоў становяцца ў Раі іх слугамі. Перад кожным складзена тое, што ён сваімі рукамі падаваў блізкім, а таксама тое, што пасля яго смерці сямейнікі раздавалі на памоўку яго душы.

Рай уяўляецца бясконцай асалодай, якім пасля смерці ўзнагароджваюцца праведныя душы. У аповядах пра абамленні, якія апавядаюць пра наведванне "таго света", прысутнічаюць карціны Рая (звычайна што кантрастуюць з карцінамі пякельных пакут), у якіх нярэдка Рай і пекла апыняюцца прасторава сумешчанымі ў нейкім памяшканні і змешчанымі як бы па абодва бакі доўгага калідора, так што  вандруючы  ў сне бачыць іх адначасова. Выяве Рая як "памяшканню" адказваюць уяўленні пра тое, што ў Рая ёсць вароты ці дзверы , якія замыкаюцца на ключ; ключамі ад Рая валодае св. Пётр (ці Пётр і Павел), св. Міхаіл  ці св. Мікалай. Па сведчаннях замежнікаў, рускія пры пахаваннях укладвалі нябожчыку ліст да св. Мікалаю, якога яны лічылі вартавым райскай брамы. Людзі бязгрэшныя ці "якія адмалілі свае грахі" пры жыцці трапляюць пасля смерці прама ў Рай; у розных лакальных традыцыях да гэтай катэгорыі памерлых маглі ставіцца розныя групы твараў: дзеці да сямігадовага ўзросту; людзі, забітыя маланкай; часам таксама жанчыны, што памерлі  пры родах; людзі, якія памерлі на светлым тыдні, і інш. Па павер'і калужскіх сялян, вясёлка, набіраючы ваду, захоплівае тапельцаў на неба і тады яны трапляюць прама ў Рай.

У славянскіх легендах і павер'ях шырока прадстаўлена біблейская тэма "згубленага" рая, выгнанне з Рая першых людзей.