Бутаўская культура - мезалітычная культура Волга-Окскага міжрэчча VIII-VI тыс. да н. э. Сфармавалася на аснове Рассецінскай культуры (па іншых дадзеных, на аснове свідэрскай культуры). Плямёны бутаўскай культуры вялі вандроўны лад жыцця, займаючыся паляваннем з дапамогай лука і стрэл, якія былі запазычаны ў выніку судотыку з Кундскай культурай. Эвалюцыянавала ў Верхняволжскую неалітычную культуру V тыс. да н. э..

Аўтар: Золін П.М.

Бутаўская культура - археалагічная культура мезаліту на землях Расіі, якая з'яўляецца вызначаным працягам палеалітычных культур Касцёнак, Сунгіры  і  т.д.

Прадстаўлена шматлікай групай помнікаў у Волга-Окскім міжрэччы, вярхоўяў  Акі і Волгі (акругі эпічных гор Рып), датуецца прыблізна VIII-VI-м тысячагоддзямі да н.э. Найболей вядомыя помнікі - Бутава 1, Лукіно 1, Елін Бор (сярэдні пласт). Крэмневая індустрыя прадстаўлена добра развітай пласціністай тэхнікай, пераважная нарыхтоўка - вузкая пласціна. Сярод прылад дамінуюць разцы з неапрацаванай пляцоўкай, круглявыя скрабкі. Для прылад, якія сякуць,  характэрна авальная форма ляза, дасягаўшаяся двухбаковай апрацоўкай. Геаметрычныя мікраліты з'яўляюцца на позніх этапах і прадстаўлены прастакутнікамі, рэдкімі трапецыямі; сярод іншых мікралітаў - пласцінкі з рэтушшу па краі і пласцінкі з затупленым рэтушшу канцом. Наканечнікі стрэл арэнсбургскага, свідэрскага і постсвідэрскагоа характару – вярбалісныя  і чарашковыя.

Менавіта падобныя стрэлы вядомыя ў пару бутаўцаў  у акрузе Крыму, Іерыхона і ў іншых месцах, якія сведчаць пра хаджэнні свідэрцаў, бутаўцаў  і да т.п. ("скіфы старажытней егіпцян", унукі Зеўса, дзеці Геракла і да т.д.). Часта сустракаюцца камбінаваныя прылады, сярод якіх асабліва папулярныя разцы-скрабкі.

Асноўнай гаспадарчай дзейнасцю бутаўцаў  было паляванне, магчыма якое сумяшчалася з рыбалоўствам і збіральніцтвам. Лад жыцця, мабыць, досыць рухомы, хоць на некалькіх помніках вядомы рэшткі лёгкага жылля. Бутаўская культура  мае трывалыя сувязі з познепалеалітычнымі  традыцыямі як Дзяснінскага, так і мясцовага фінальнага палеаліту, у яе складанні адыгралі значную ролю познесвідэрскія і арэнсбургскія  элементы. (Гл. Расецінская культура, Дзяснінскі мезаліт).

в. Бутрымава>Менская вобласць > Вілейка >Любанскі

в. Цябуты > Менская вобласць > Валожын >Сугвоздаўскі

в. Буцькавічы> Менская вобласць > Стаўбцы>Ліцьвенскі

в. Буцэвічы>Менская вобласць > Менск >Юзуфаўскі

в. Буцелеўшчына >Менская вобласць > Барысаў >Зачысцкі

в. Бутава>Віцебская вобласць > Ушачы > Веркудскі

в. Буцеўцы> Віцебская вобласць > Браслаў > Слабадкоўскі

в. Буцэвічы> Віцебская вобласць > Паставы > Камайскі

в. Бутава>Віцебская вобласць > Ушачы > Сарочынскі

в. Буторы>Віцебская вобласць > Талочын > Валасоўскі

в. Буцюрмы>Гарадзенская вобласць > Астравец >Падольскі

в. Буцілы>Гарадзенская вобласць > Ліда > Пяскоўскі

в. Вельбутава>Гарадзенская вобласць > Ашмяны >Крэйванцэўскі

в. Цвербуты>Гарадзенская вобласць > Ліда > Голдаўскі

в. Гімбуты >Гарадзенская вобласць > Ліда >Ганчарскі

в.  Бутвілавічы>Гарадзенская вобласць > Дзятлава >Дварэцкі

в. Буцькі >Брэсцкая вобласць > Пружаны >Варанілавиіцкі

в. Батава>Брэсцкая вобласць > Пінск >Навадворскі

в. Бутрымаўка > Магілёўская вобласць > Магілёў >Буйніцкі

в. Слабуты >Магілёўская вобласць > Крычаў >Маляціцкі

Прозвішча: Бутвілоўскі,  Бут,  Буткевіч,  Бутман,  Бутрымовіч, Бутрым,  Буцьвіновіч, Буцько, Буцэвіч, Бутаўтовіч, Буталановіч,  Бутвідовіч,  Бутвілайціс, Бутвіловіч, Буцаў, Буткайціс, Буткевіч, Бутко, Буткоў,  Бутковіч,  Бутовіч, Бутоўтавіч, Буцькоў,  Буцьковіч,  Буцковіч, Бутрымееў

Са спісу войска ВКЛ 1528 года:

Бутавтович Юрьи, б. Айрогальскай вол. Жамойцкай з-лi 243

Буталанович Шимко, б. Коршаускай вол. Жамойцкай з-лi 258 адв.

Бутвидович Бартош, б. Пянянскага пав. Вiленскага в-д. 70

Бутвидович Павел, б. Расеiнскай вол. Жамойцкай з-лi 251

Бутвидовича Станьковая, б. Жыжморскага пав. Троцкага в-д. 80 адв.

Бутвилайтис Андрушко, б. Вiдукльскай вол. Жамойцкай з-лi 256

Бутвилович Гаиль, б. Патумшышскай вол. Жамойцкай з-лi 272 адв.

Бутвилович Можейко, б. Коршаускай вол. Жамойцкай з-лi 261 адв.

Бутвилович Павел, б. Коршаускай вол. Жамойцкай з-лi 260 адв.

Бутвилович Стась, б. Расеiнскай вол. Жамойцкай з-лi 246 адв.

Бутевич Пашко, б. Ляпунскага пав. Троцкага в-д. 84

Бутевич Петр, б. Вяленскай вол. Жамойцкай з-лi 238 адв.

Буткайтис Юргис, б. Расеiнскай вол. Жамойцкай з-лi 246

Буткевич Волчко, б. Рудамiнскага пав. Вiленскага в-д. 45

Буткевич Каспар, б. Ашменскага пав. Вiленскага в-д. 19

Буткевич Каспор, б. Мемiжскага пав. Вiленскага в-д. 50 адв.

Буткевич Станислав, б. Ашменскага пав. Вiленскага в-д. 22

Буткевич Станислав, б. Рудамiнскага пав. Вiленскага в-д. 45 адв.

Бутко, з. Бельскай з-лi Падляшскага в-д. 174

Бутков Мартин, б. Вiцебскай з-лi 225 адв.

Бутков Станько, б. Вiцебскай з-лi 225 адв.

Бутковая Катерина, удава, б. Расеiнскай вол. Жамойцкай з-лi 250 адв.

Бутковая, б. Ейшышскага пав. Троцкага в-д. 87 адв.

Буткович Болтромей, б. Ковенскага пав. Троцкага в-д. 76 адв.

Буткович Валентын, б. Ковенскага пав. Троцкага в-д. 79 адв.

Буткович Войтех, б. Жыжморскага пав. Троцкага в-д. 81 адв.

Буткович Габрыял, б. Айрогальскай вол. Жамойцкай з-лi 243 адв.

Буткович Каспар, б. Пянянскага пав. Вiленскага в-д. 69

Буткович Лаврин, б. Расеiнскай вол. Жамойцкай з-лi 251

Буткович Матей, б. Расеiнскай вол. Жамойцкай з-лi 249 адв.

Буткович Матей, б. Рудамiнскага пав. Вiленскага в-д. 49 адв.

Буткович Матей, хар. тандзягальскi, б. Тандзягаль-скай вол. Жамойцкай з-лi 284

Буткович Миколай, б. Гядройцкага пав. Вiленскага в-д. 72

Буткович Миколай, б. Упiцкага пав. Троцкага в-д. 109

Буткович Нац, б. Вiлькамiрскага пав. Вiленскага в-д. 67

Буткович Петр, б. Коршаускай вол. Жамойцкай з-лi 259 адв.

Буткович Станис, б. Вiлькамiрскага пав. Вiленскага в-д. 66

Буткович Станислав, б. Ейшышскага пав. Троцкага в-д. 90

Буткович Ян, б. Рудамiнскага пав. Вiленскага в-д. 45

Бутович Жорлуги, т. хар. Ахмет Влан Санчуковiча 121

Бутович Матей, б. Радунскага пав. Троцкага в-д. 92

Бутович Стань, б. Ейшышскага пав. Троцкага в-д. 89

Бутовтович Вец, б. Высакадворскага пав. Троцкага в-д. 85 адв.

Бутовтович Станислав, б. Тандзягальскай вол. Жамойцкай з-лi

Бутьковая Луца, б. Упiцкага пав. Троцкага в-д. 109 адв.

Бутькович Мартин, б. Упiцкага пав. Троцкага в-д. 110 адв.

Бутькович Рым, б. Пянянскага пав. Вiленскага в-д. 71

Бутькович Станислав, б. Вяленскай вол. Жамойцкай з-лi 236 адв.

Бухалович Петр, б. Вiлькейскай вол. Жамойцкай з-лi 231

Буцко Грицко, мяшч. г. Полацк 221

Буцковичи, мяшч. г. Полацк 222 адв.