КУЦІІ

Уваход



Зараз на сайце

Цяпер 477 госцяў анлайн
JoomlaWatch Stats 1.2.7 by Matej Koval

Countries

48.6%UNITED STATES UNITED STATES
25.8%CHINA CHINA
5.5%SERBIA AND MONTENEGRO SERBIA AND MONTENEGRO
4.9%RUSSIAN FEDERATION RUSSIAN FEDERATION
4%NEW ZEALAND NEW ZEALAND
2.8%CANADA CANADA
2.6%GERMANY GERMANY

 

 

 

 

Rating All.BY Каталог TUT.BY

 

 

DIR.BY

 

 


 
КУЦІІ
ПЛЯМЁНЫ - КУЦІІ

ПЛЯМЁНЫ - КУЦІІ
Куціі

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Куціі - старажытныя насельнікі Заходняга Ірана.
У XXIII ст. да н. э. плямёны куціяў  уварваліся ў Месапатамію і спустошылі краіну. У далейшым яны працягвалі прама ці апасродкавана (у форме даніны) рабаваць гарады-дзяржавы Міжрэчча,пакуль яны не былі выгнаны III дынастыяй Ура.
Гісторыя
Прыкладна з пачатку XXII стагоддзя да н. э гэтыя плямёны вялі зацятыя войны з царамі Аккада, якія завяршыліся падзеннем Аккадскай дзяржавы і заваяваннем куціямі  вялікай часткі Міжрэчча.
Царскай улады ў тым выглядзе, у якім яна існавала ў шумераў ці аккадцаў, у плямёнаў куціяў не існавала - царскі тытул і вяршэнства над племем часта пераходзіла ад аднаго правадыра да другога і не лічыўся спадчынным.
Каля 2200 да н. э. вярхоўны правадыр куціяў, нейкі Эррыдупізір, разбіў аккадскага  цара Нарам-Суэна, здолеў завалодаць горадам Сіппар і прыняць царскі тытул. Але ў наступныя гады аккадцы з поспехам адбівалі нашэсці горцаў. Два пераемніка Эррыдупізіра мелі ад аккадцаў  сур'ёзныя паразы, а наступны цар - Сарлагаб - нават патрапіў у палон да аккадскага  цара Шаркалішарры. Аднак, калі Шаркалішарры памёр, куціі  ізноў сталі атрымліваць адну перамогу за другой і неўзабаве здолелі завалодаць амаль усім Міжрэччам. Валадарства куціяў  над рэгіёнам доўжылася каля 70 гадоў (за гэты час змянілася 20 цароў).
Каля 2109 да н. э. апошні цар куціяў, Тырыган (крыніцы паведамляюць што той кіраваў усяго сорак дзён), атрымаў зруйнавальную паразу ад цара Урука - Утухенгаля . Войска куціяў  разбеглася, а сам Тырыган патрапіў у палон і быў пакараны. З панаваннем куціяў  у Міжрэччы пасля гэтага было скончана.
Мова
Частка даследнікаў мяркуе, што мова куціяў  ставілася да каўказскіх моў,  іншыя сцвярджаюць яе сваяцтва з індаеўрапейцамі (роднасныя тахарам).
Дынастыя куціяў
Царская дынастыя плямёнаў куціяў, якая кіравала ў XXII веку да н. э.
Эррыдупізір (Энрыдавазір) - к. 2230-2202 да н. э.
Імта - 2202-2197 да н. э. - кіраваў 3 ці 5 гадоў.
Інкешуш (Інгешуш I) - 2197-2191 да н. э. - кіраваў 6 гадоў.
Сарлагаб - 2191-2185 да н. э. - кіраваў 6 гадоў.
Шульме - 2185-2179 да н. э. - кіраваў 6 гадоў.
Элулу-Меш (Элулумеш) - 2179-2173 да н. э. - кіраваў 6 гадоў.
Інімабагеш - 2173-2168 да н. э. - кіраваў 5 гадоў.
Ігешауш (Ігнешуш II) - 2168-2162 да н. э. - кіраваў 6 гадоў.
Ярлагаб - 2162-2147 да н. э. - кіраваў 15 гадоў.
Ібаце - 2147-2144 да н. э. - кіраваў 3 гады.
Ярлангаб (Ярлаган I) - 2144-2141 да н. э. - кіраваў 3 гады.
Курум - 2141-2140 да н. э. - кіраваў 1 год.
Хабількін (Хабілкін) - 2140-2137 да н. э. - кіраваў 3 гады.
Лаэрабум (Лахараб) - 2137-2135 да н. э. - кіраваў 2 гады.
Ірарум - 2135-2133 да н. э. - кіраваў 2 гады.
Ібранум - 2133-2132 да н. э. - кіраваў 1 год.
Хаблум - 2132-2130 да н. э. - кіраваў 2 гады.
Пузур-сін (Пузур-Суэн) - 2130-2123 да н. э. - кіраваў 7 гадоў.
Ярлаганда (Ярлаган II) - 2123-2116 да н. э. - кіраваў 7 гадоў.
Сіум - 2116-2109 да н. э. - кіраваў 7 гадоў.
Цірыган - 2109 да н. э. - кіраваў 40 дзён.
Нататкі
1.↑ ИРАН И СРЕДНЯЯ АЗИЯ В ДРЕВНОСТИ
2.↑ ИСТОРИЯ ДРЕВНЕГО МЕЖДУРЕЧЬЯ
3.↑ ПЕРЕХОД К ТЕРРИТОРИАЛЬНОМУ ГОСУДАРСТВУ В МЕСОПОТАМИИ
4.↑ Хурритско-Урартские языки
5.↑ Археология Передней и Центральной Азии, арии и тохары
6.↑ Гамкрелидзе Т. В., Иванов Вяч. Вс. Первые индоевропейцы на арене истории: прототохары в Передней Азии // Вестник древней истории. 1989. № 1.
Спасылкі
Кутии — Kurdist.ru
Эпоха кутиев
Нашествие кутиев
Крыніца - ru.wikipedia.org

Вялікія агузы: ад старажытных часоў да сярэдніх вякоў

Агузы гістарычных матэрыялаў.

Hазоў  "агуз" можна аднесці да ранніх часоў. У кітайскіх крыніцах адносна 2-га  ст. да н.э. згадваецца племя О-кут (тады яшчэ не існавала назвы "цюрка"). Гэта кітайскі варыянт назвы племя, якое на цюркскім завецца Агур і ўтворыцца з-за вымаўлення некаторымі цюркскімі плямёнамі літары -з як -р. Раёны Тарбагатай і Кобдо, паказаныя ў кітайскіх крыніцах як месцы селішчаў о-кутаў, як вядома з'яўляюцца цюркскай тэрыторыяй.
Крыніца: www.turkicworld.org
Геаграфічныя назовы, злучаныя з куціямі на тэрыторыі Беларусі.
в. Куты >Менская вобласць > Крупкі >Бобрскі
в.  Кутавец >Менская вобласць > Крупкі >Абчугскі
в. Куты >Менская вобласць > Менск >Лошанскі
в. Пакуці > Менская вобласць > Валожын >Івенецкі
в.  Вязькуцін-2 >Менская вобласць > Беразіно >Капланецкі
в. Вязькуцін-1 >Менская вобласць > Беразіно >Капланецкі
в. Новы Кут >Менская вобласць > Мар’іна Горка >Дрычынскі
в. Шыманаў Кут >Менская вобласць > Мар’іна Горка >Дрычынскі
в. Кутнева >Менская вобласць > Салігорск >Пагосцкі
в. Кутнае >Менская вобласць > Вілейка >Далгінаўскі
в. Куты >Менская вобласць > Маладзечна >Мясоцкі
в. Кутляны >Менская вобласць > Маладзечна >Мясоцкі
в. Мешкуці> Менская вобласць > Валожын >Пральнінскі
в. Куцін >Магілёўская вобласць > Кличев >Колбчанскі
в. Закуцье >Магілёўская вобласць > Кличев >Колбчанскі
в. Лакуці >Магілёўская вобласць > Шклоў >Заходскі
в. Пакуцье >Магілёўская вобласць > Дрибин >Цёмнолескі
в. Куты > Магілёўская вобласць > Магілёў >Вендарожскі
в. Кутня>Магілёўская вобласць > Чавусы >Ваўкавіцкі
в. Куты >Віцебская вобласць > Докшыцы >Крыпульскі
в. Куцішкі > Віцебская вобласць > Паставы >Лынтупскі
в. Лікуці > Віцебская вобласць > Браслаў >Слабодкаўскі
в. Куціна >Віцебская вобласць > Гарадок>Абольскі
в. Куціна >Віцебская вобласць > Гарадок >Дабейскі
в. Куты >Віцебская вобласць > Бешанковічы >Верхоўскі
в. Лакуцішкі> Віцебская вобласць > Браслаў > Межанскі
в. Кукуці>Гарадзенская вобласць > Ваўкавыск >Ваўкавыскі
в. Кутнікі >Гарадзенская вобласць > Ваўкавыск >Ваўкавыскі
в. Кутароўшчына >Гарадзенская вобласць > Ашмяны >Барунскі
в.  Куты >Гарадзенская вобласць > Смаргонь >Ардашынскі
в. Маркуці >Гарадзенская вобласць > Ліда >Ваверскі
в. Пакуці> Гарадзенская вобласць > Ліда >Ліпнішкоўскі
в. Шаркуці>Гарадзенская вобласць > Ліда >Суботніцкі
в. Куцькі >Гарадзенская вобласць > Ліда >Трабскі
х. Каркуцяны >Гарадзенская вобласць > Воранава >Доцішскі
в. Макуці >Гарадзенская вобласць > Ліда >Юрацішкаўскі
в. Мешкуці>Гарадзенская вобласць > Астравец  > Гудагайскі
в. Мікуты>Гарадзенская вобласць > Ліда > Ваверскі
в. Куцькі>Гарадзенская вобласць > Іўе > Трабскі
х. Каркуцяны>Гарадзенская вобласць > Воранава >Гіркоўскі
в. Мікуцяны>Гарадзенская вобласць > Ашмяны >Жупранскі
в. Куцэвічы>Гарадзенская вобласць > Ашмяны >Навасёлкаўскі
х. Куцішкі>Гарадзенская вобласць > Астравец >Кемелішкаўскі
в. Макуці>Гарадзенская я вобласць > Іўе > Юрацішкаўскі
в. Пакуці>Гарадзенская вобласць > Іўе > Ліпнішкоўскі
в. Шаркуці>Гарадзенская вобласць > Іўе > Суботніцкі
в. Глыбокі Кут> Брэсцкая вобласць > Пружаны >Сухапольскі
в. Кутневічы>Брэсцкая вобласць > Пружаны >Бакунскі
в. Кутневічы >Брэсцкая вобласць > Пружаны >Лінаўскі
в.  Кутаўшчына >Брэсцкая вобласць > Баранавічы >Карчэўскі
п. Куты >Гомельская вобласць > Ветка >Неглюбскі
п. Куты >Гомельская вобласць > Гомель >Церэніцкі
Прозвішча: Куторга, Кутузаў, Кутылоўскі (шляхецкія роды)
Са спісу войска ВКЛ 1528 года:
Кутевая Петровая, панi, удава 16
Кутевич Станислав, б. Ашменскага пав. Вiленскага в-д. 24 адв.
Кутевич Ян, б. Ашменскага пав. Вiленскага в-д. 24 адв.
Куткович Абрагим, т. хар. кн. Банька Сенкавiча, Яго сваяк - Михайло 123 адв.
Кутович Якуб, б. Вяленскай вол. Жамойцкай з-лi 242 адв.
Кутровка Петр, б. Валынскай з-лi 202 адв.
Кутькович Митько, т. хар. Банька Сенкавiча 124
Куцевич Миколай, б. Радунскага пав. Троцкага в-д. 91 адв.
Куцевич Мицута, б. Мерацкага пав. Троцкага в-д. 95 адв.
Куцевич Янко, б. Слонiмскага пав. Троцкага в-д.106 адв.
Куцович Станислав, б. Ейшышскага пав. Троцкага в-д. 89
Геаграфічныя назовы, злучаныя з куціямі за мяжой.
Кукута — Калумбія
Kuttenburg, г. Кутная гора -Багемія
Кутаісі  -  Грузія
МІФАЛОГІЯ

Покуць
Покуць   ("Чырвоны  кут")  -  найбольш   шаноўнае  месца  у  хаце.   На   покуці развешвалі абразы, убраныя ўзорнымі ручнікамі, пучкі асвечаных у царкве жытнёвых каласоў i траў. Людзі, якія заходзілі ў хату, адразу ж хрысціліся i кланяліся у чырвоны кут, дзе вісела ікона. Восенню тут ставіўся самы першы сноп. А на iм каравай хлеба, пакрыты ручніком. Хлеб нельга было класщ дагары, толькі, калі гэта памінальны стол. (Як напамін пра той свет, пра адваротны бок сусвету).
Чырвоны кут
Чырвоны кут – самае пачэснае месца ў хаце, якое звычайна было звернута на поўдзень цi ўсход, размяшчалася на супрацьлеглым баку ад печы. Чырвоны кут здавён быў звязаны з культам продкаў. У дахрысцiянскiя часы ў чырвоным куце ставiлiся iдалы хатнiх багоў, з надыходам хрысцiянства там пачалi змяшчаць абразы, пакрытыя ручнiком, i iншыя асвечаныя рэчы (напрыклад, галiнкi вярбы пасля Вербнiцы, велiкодныя яйкi i г.д). Такiм чынам, чырвоны кут набыў сiмвал царкоўнага прастолу ў хаце, прысутнасцi ў ёй хрысцiянскага Бога.
Месца за сталом у чырвоным куце лiчылася самым пачэсным, яго звычайна займаў гаспадар хаты. Але ён павiнен быў сядзець на невялiкай адлегласцi ад яго, як бы пакiдаючы месца для Бога.
У чырвоным куце ставiлi рытуальныя рэчы, напрыклад, гаршчок з «Бабiнай кашай», першы i апошнi сноп пасля жнiва, якi зваўся Дзедам. Яго падпярэзвалi чырвоным рушнiком i захоўвалi да наступнага жнiва.
Пры ўваходзе ў хату чалавек павiнен быў абавязкова перахрысцiцца перад iконай у чырвоным куце, i толькi пасля гэтага пачынаць размову з гаспадарамi хаты.
Пасля смерцi памерлага чалавека клалi спачатку на лаву, а потым у труну, галавой да чырвонага кута i нагамi да выхаду. Кiруючыся законам перавернутасцi ў народнай культуры славян, жывыя павiнны спаць галавой да выхаду. У той жа час забаранялася спаць пад абаразамi, г.зн. у непасрэднай блiзкасцi да чырвонага кута.
Падчас жалобнага стала (вячэры) на стале непасрэдна ў чырвоным куце ставiлi талерку i чарку з гарэлкай, клалi на яго лусту хлеба, што сiмвалiзавала прысутнасць душы памерлага чалавека.
У час вяселля ў чырвоным куце саджалi маладых, побач з якiмi размяшчалiся пары шафераў i хросных бацькоў.
У чырвоны кут за стол сядалi хросныя бацькi ў час хрэсьбiн.
Перад тым, як пачыналi будаваць хату, на месца меркаванага чырвонага кута абавязкова ставiлi стол.
Падчас будаўнiцтва хаты гаспадары вельмi пiльна сачылi за закладкай чырвонага кута, таму што ведалi: у тым выпадку, калi ў яго пакласцi трэску альбо спецыяльна змайстраваную ляльку, хату апануюць беды i нястачы. Гэта маглi зрабiць цесляры, якiх не задавальняў заробак, цi хтосьцi iншы з нядобразычлiўцаў.
Прымаўка «займець свой кут» азначала набыццё сваёй уласнай хаты.
Автор: Аксана КАТОВIЧ, Янка КРУК, «Звязда».
Чырвоны кут
Чырвоны кут цесна звязаны з планіроўкай хаты.
Як вядома, уваход у хату знаходзіўся з паўднёвага боку. Печ жа заўсёды ставілі ля працілеглаў сцяны. У Традыцыі "добрыя" бакі гэта поўдзень і ўсход, "злыя" - поўнач і захад. Згодна з гэтым размяшчалі ў хаце вокны (толькі на "добры" бок) і печ, якая павінна была засцерагаць жытло ад пранікнення сілаў цемры з поўначы. Чырвоны ж кут заўсёды атаясамляўся з добрымі багамі і знаходзіўся насупраць па дыяганалі ад печкі.
Пачынаючы з Х ст. разам са згубай традыцый пад уціскам хрысціянства, паўднёвая арыентацыя дзвярэй перастала быць абавязковай. Але распалажэнне пячы ў паўночнай частцы хаты заставалася нязменным.
Такім чынам, чырвоны кут, вядомы нам па этнаграфічных звестках, размяшчаўся ў паўднёвай і паўднёва-усходняй частцы памяшкання. Гэта абавязковае правіла.
Некаторыя звязваюць рэлігійнае асэнсаванне чырвонага кута выключна з хрысціянствам. На іх думку, адзіным святарным цэнтрам дома ў часы Традыцыі была печ. Чырвоны кут і печ трактуюцца імі як хрысціянскі і традыцыйны цэнтры. Гэтыя людзі бачаць у іх размяшчэнні ілюстрацыю да двухвер'я першых вякоў пасля прыняцця хрысціянства і нават апазіцыю "святло - цемра", дзе "цемраю" выступае не поўнач з яго міфалагічным злом, а Традыцыя. Гэта няпраўда. Містычнае асэнсаванне бакоў свету было выпрацавана нашымі продкамі задоўга да гвалтоўнага хрышчэння. Акрамя таго, мноства прыкладаў сведчыць, што змена афіцыяльнае рэлігіі вельмі мала чаго змяніла ў традыцыйнай культуры народа. Хрысціянскія выявы проста змянілі ў чырвоным куце больш старажытныя - Традыцыйныя, а спачатку несумненна суседнічалі там з імі.
Такім чынам, нават па тых маленькіх звестках, што дайшлі да нас, мы здольныя пабачыць, якой развітою была культура жытла нашых продкаў. І трэба сказаць, што яна адыгрывала першаступовую ролю ў іх псіхалагічным здароўі, якім мы так захапляемся сёння. Калі б мы жылі ў іншым грамадстве, не знясіленым тэхнагенна-атэістычнаю атрутай, мы, напэўна, былі б здольныя хоць нейкім чынам да гэтага наблізіцца. Сапраўды, зусім жа няцяжка правесці ну хаця б аналіз месца будоўлі, напрамак вокнаў і ўваходу! У заходніх краінах многія людзі жывуць у прыватных дамах. Там наогул здольна рабіць усе неабходныя умовы, калі хто жадае жыць больш-менш добра. Але чалавецтва адкінула захаваны розум былых пакаленняў, думаючы, што "усё рухаецца наперад". На самай справе, сучасная цывілізацыя накіравана на знішчэнне людзей. І стаіць на краю бездані...
Чырвоны кут у рускіх.
Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі
Ў хаце, звычайна арыентаванай па баках гарызонту, чырвоны кут уладкоўваўся ў далёкім куце хаты, з усходняга боку, у прасторы паміж бакавой і фасаднай сценамі, па дыяганалі ад печы. Гэта заўсёды была самая асветленая частка хаты: абедзве сцяны, якія ўтвараюць кут, мелі вокны. Абразы змяшчаліся ў "чырвоны" ці "пярэдні" кут пакоя з такім разлікам, каб абраз быў першым, што заўважаў чалавек, які ўваходзіць у пакой.
У пярэднім куце ўсталёўваўся стол, які зваўся вялікім. Да вялікага стала ўздоўж сцяны прыстаўлялі яшчэ адзін стол, які зваўся прамым. Уздоўж сцен хаты стаялі лавы. Лава, размешчаная ў чырвоным куце, звалася вялікай лавай. У чырвоным куце, на вялікай лаве за сталом сядзеў гаспадар хаты. Месца гаспадара хаты звалася вялікім месцам. Астатнія чальцы сям'і садзіліся за стол у парадку старшынства. Калі ўсе не змяшчаліся за вялікі і прамы стол, да прамога стала пад кутом прыстаўлялі крывы стол.
Вялікае месца лічылася ганаровым, і прапанавалася важным гасцям. Госць павінен быў рытуальна адмаўляцца ад месца. Святары садзіліся на вялікае месца, не адмаўляючыся. Апошняе месца за крывым сталом звалася палатны  брус, бо размяшчалася пад столевым брусам, на які ўкладвалі палаткі. У былінах волаты на княжых балях садзіліся звычайна за столевы  брус, а затым ужо перасаджваліся на больш ганаровыя месцы, зыходзячы са сваіх подзвігаў.
Куты ў хаце.
Чырвоны кут - старэйшы, пярэдні, вобразны, святы. Зразумелая яго функцыя ў хаце: адухаўленне жылля і жыцця.
Другі кут - бабін, ён жа жоран-кут. Кут - месца не гаспада, а гаспадыні. Гаспадара ж месца - у двары, у гаспадарцы. Гэта сямейная спецыялізацыя дагэтуль жывая сярод нас.
Трэці кут - кухаварны, печкавы. Вакол яго харчуецца, грэецца, ды і спіць сям'я, гэта - агмень, з якога пачынаецца хата і сям'я ў матэрыяльным, штодзённым сэнсе слова.
Чацвёрты і апошні кут - задні, дзвярны, конік - адтуліна ў навакольны свет і зносіны з быдлам, амаль сям’ёй сям’і. Каб не церусіць быдла, смецце з хаты мелі не да гэтага кута, а да процілеглага, печкаваму, што мела і гігіенічнае значэнне: смецце не назапашвалася, а спальваўся.
Бабін кут
Супраць печы каля ўвахода размяшчаўся гаспадарчы кут (“бабін кут”), дзе каля дзвярэй стаяла кадушка для вады з конаўкай, далей на лаве – драўляныя ведры, даенка, карцы, апалушкі, сальніца, бельчык і інш. Над лавай на сцяне вісела кухоная паліца з посудам, побач – лыжачнік (драўляная планка з гнездамі для лыжак). Каля самых дзвярэй на круку вісела паўсядзенная верхняя вопратка (світка, бурнос, кажух, курта).



Бабін кут - гэта месца ў печы, дзе стаялі дзяжа і кваснікі, чыгуны і гаршкі, гэта значыць начынне хатняе, што па гаспадарцы падыходзіла, гаспадарку ставіла на добрыя ногі. У бабіным куце ўсякаму посуду сваё месца. Каўшы, якімі чэрпалі ваду, насыпалі са скрыні крупу, муку; міскі і чапелы, аплеценыя бяростай, даёнка, накрыты вымытым палатном для працэджвання  малака; бочка і цэбры для вады. Парадак гаспадыні ведалі. Пра гаспадыню, што была галоўнай па гаспадарцы, кухарыла, прыбірала, гаварылася: "У яе каўшы - не дрэмлюць, дзежка - не пустуе, печ - не чадна". Гаспадыня, прапаліўшы печ, ахутвала яе. Яна ведала, як жар не выпусціць, хату нагрэць, чаду  ў хату не напусціць.
Месца, дзе гаспадарыла гаспадыня, звалі яшчэ солнышам. І народжанай 25 студзеня належыла быць добрай кухаркай. Гаварылі так: "Таццяна і каравай пячэ, і палавікі на рацэ б'е, і карагод вядзе!" А вось прымета, якая кажа пра асцярожнае стаўленне да хлеба. Калі сонца закацілася, хлебнага каравая не пачынай. А то іншы дзень свой пачнеш.
Хлебны каравай - бохан - быў пад стаць самаму сонейку. Менавіта на Тацьянін дзень пёкся вялікі хлебны бохан. Калі яго даставала гаспадыня, то ён быў гарачы, пад стаць сонейку, пахкі як сама маці - сыра зямля. Давалі хлебу ледзь астыць і пачыналі, разломлівалі. Кожнаму ў сям'і павінна было дастацца ад хлебнага каравая, які захоўвае зямны дух.



Кут у карэлаў.
Прастора сялянскай хаты пазначала стаўленне да свету, кожная дэталь і становішча хаты мелі ўтоены сэнс, ахоўную функцыю. Процілеглая ад уваходу сцяна звалася ганаровай, правая - мужчынская, таксама ганаровая. Левая палова - "нячыстая", звычайна ставілася да жанчыны. Кут для абразаў карэлы звалі не "чырвоным", а мужчынскім, галоўным, вялікім. Ён знаходзіўся па дыяганалі ад печы. Жаночы кут звычайна размяшчаўся паміж печчу і заднім кутом. Кут ва ўваходу звалі смеццевым, дзвярным. Чацвёрты кут - "пабочны", "бакавы", выкарыстоўваўся для розных мэт. У бабіным куце стаялі: посуд, печкавае начынне, свецец, рукамыйніца-рукамой, столік для падрыхтоўкі ежы, вада ў кадцы, лаўкі. У заднім куце былі калыска для дзіцяці, лавы, жаночыя самаробкі, часам стаялі ложкі. Мужчынскі кут у фасаднай сцяны быў самым светлым, але хатнія мужчынскія працы рабіліся і ў іншых месцах. У правай мужчынскай палове чынілі і сушылі сеткі, вязалі лапці і кошыкі, рабілі іншыя неабходныя па хаце працы.
Мыкацца па кутах
  • Якое ж мыкацца  па кутах! Не мець свайго кута.
  • Жыццё - дзіўна далікатная рэч. І варта толькі ледзь-ледзь выйсці з каляіны - вось табе і гаротнае жыццё па чужых кутах.
  • Культура мыкання па кутах - адмысловая культура, замяшаная злёгку на крымінальшчыне ці блізка да яе, на бездагляднасці існавання, але са сваёй багатай гісторыяй. Была нават такая секта - "бегуны", дзе сцвярджалася "ўсё ў табе" і аседлае жыццё не належыла.
  • І ніякія сацыяльныя ўзрушэнні і пераўтварэнні не могуць перапыніць гісторыю і культуру "мыкання па кутах.
Глухі (мядвежы) закуток
  • Маецца на ўвазе наша зямля, а не французская ці галандская, глухая правінцыя.
  • Адсутнасць ці амаль адсутнасць сучаснай цывілізацыі – гэта і ёсць глухі ці мядвежы кут. Наша краіна аднесена да развіваючых краін, што імгненна яе становіць ў шэраг глухіх кутоў планеты, не гледзячы на тое, што яна знаходзіцца ў цэнтры цывілізаванага свету.
  • І выходзіць, што ўся краіна - велізарны глухі закуток, велізарная колькасць глухіх закуткоў.
  • "Да неба высока, да цара далёка, мы і самі з вусамі" - такая філасофія і ідэалогія глухога закутку. Так заўсёды кажуць, калі з боку улады няма ніякага клопату пра насельнікаў глухога кута, калі няма справядлівасці да чалавека. Глухі кут – гэта ў першую чаргу маральная катэгорыя, стан чалавечай душы.
Пяць кутоў
  • Не, тут гаворка пойдзе не пра папулярнае месца спатканняў і таўкучкі, а пра распаўсюджанае самасуднае пакаранне. Іх было два - "цёмны" і "пяты кут". "Цёмную" ўладкоўваюць у жаўнернях, бараках, палатах і камерах піянерскіх і іншых лагерах. Караючага накрываюць коўдрай (шынялём, Пераходзячым Чырвоным Сцягам, заслонай) і збіваюць. Ганебнасць "цёмнай" у тым, што потым ахвяра гэтага пакарання не можа сапраўды назваць, хто ж яе біў.
  • "Пяты кут" будуецца на ідэі кругавой парукі. Ахвяру ганяюць штурхалямі і ўдарамі ад аднаго да другога да упаду, але потым зваліўшагася яшчэ доўга дабіваюць, ужо нагамі. Гэта часта уладкоўваюць міліцыянты над затрыманым чалавекам.
  • "Цёмная" і "пяты кут" ужываліся не толькі як пакаранне даносчыкаў, злодзеяў і іншых парушальнікаў не існаваўшых, але кіруючых законаў ў  інтэрнатах, але і як выхаваўчы сродак для толькі што  прыбыўшых, каб паказаць сілу і згуртаванасць калектыва. Часта гэта выкарыстоўвалася ў часы рэпрэсіяў, як катаванне. Да сёняшнага дня гэта выкарыстоўваецца ў арміі, як “дзедаўшчына”.
Пад кутом зроку
  • Пад кутом нашага зроку любы храм - узнесенае да неба збудаванне правільнай формы (круглай, квадратнай ці шматкутнай), а пад кутом зроку жыхароў неба - стартавая пляцоўка, касмадром.
  • Кут зроку мяркуе не пункт гледжання, а ўзровень разгляду, фізічны ці інтэлектуальны.
Ставіць кут
  • Тыповы картачны тэрмін. Пры асцярожнай гульні на кон можна паставіць чвэрць стаўкі. Выйгрыш будзе таксама ў чатыры разы менш звычайнага, але і рызыка скарачаецца. Тактыка стаўкі кута ўжываецца ў трох выпадках: напачатку, як бы для разагравання і ўваходжання  ў рызыку і кураж, пры невыразнасці сітуацыі і ў канцы, калі грашовыя рэсурсы гульца вычэрпваюцца (які выйграе ж да канца гульні ідзе на падваенне і наогул множанне ставак, ліха засядлаўшы свой стан і выпадак).
  • Падобная тактыка выкарыстоўваецца таксама ў таталізатары, калі ў заездзе ўдзельнічае некалькі фаварытаў.
  • Часам кутом завецца не чвэрць стаўкі, а чвэрць самай буйнай купюры - 25 рублёў (калі найбуйнай купюрай была сторублёўка). У гэтым выпадку традыцыя ўзыходзіць да старажытных даметалічных  грошаў, калі  вавёрчыны і куніцыны скуркі ў якасці грошай  падзяляліся кожная на чатыры ногаты.
Ва ўсе куты
  • Звычайна гэта азначае не толькі паўсюль і паўсюдна, але і з пустым вынікам. Ужо калі соваюцца ва ўсе куты заняць грошай ці мучкі, то безвынікова. Калі ўжо паслаў цар ці ваявода свой загад ва ўсе куты, то ўжо сапраўды, што ўсе занядбалі гэтым загадам.
  • А вось з усіх кутоў, наадварот, усё так і прэ, але прэ-то ўсялякае паскуддзе - мышы, пацукі, прусакі, мянты, указы прэзідэнта.
Загнаць у кут
  • Кітайская Кніга мастацтва вядзення вайны, напісаная ў эпоху Чжоу (4 стагоддзе да Р.Х.), вучыць - не стаў суперніка ў бязвыхаднае становішча, на заганяй яго ў кут - там ён стане непераможным. Гэта - падступнае вучэнне, а таму ўсёмагутнае і несмяротнае. Яго добра асвоілі камуністы і посткамуністы. Калі народу пакідаць маленькую шчыліну, хай прывідную, але шанец на выратаванне, яго можна ўвесь час перамагаць.
  • У старыя добрыя камуністычныя часы такой шчылінай былі кухні, лазні і піўныя, дзе можна было выпусціць пар з забітых ідэалогіяй пор жыцця.
  • У новыя добрыя посткамуністычныя часы аддуха - у эміграцыі (ну, і ў п'янстве, зразумела, таксама, калі лічыць яе эміграцыяй з краіны розуму). Яна таму і дазволена і палегчана для грамадзян, каб не заганяць народ у кут, каб пакінуць шчыліну.
  • Ёсць кітайская народная казка пра ўзяцце горада войскам без адзінага стрэлу: горад быў акружаны з усіх бакоў аблогавымі збудаваннямі і толькі ў адным патайным месцы была пакінута шчыліна для ўцёкаў. Напярэдадні голасна аб’яўленага штурму горад пакінулі - спачатку правадыры, потым ваяры, потым гараджане.
  • Калі уладам незнарок атрымаецца загнаць уласны народ у кут, адбудзецца магутны сацыяльны выбух. Выдатна разумеючы гэта, улады ўсталі на "шлях сацыялістычнага рынку" доўгага аскубання і здзірання сямі шкур не адразу, а адну за адной, каб не гасіць надзею на выратаванне апошніх.
  • У Айчынную вайну краіна (СССР)  была пастаўлена ў жорсткі станок змушанай гераічнасці. Выжыць можна было не толькі вайскоўцам, а і  ўсяму насельніцтву толькі нечалавечымі, гераічнымі высілкамі. Тая людаедская эпоха прайшла. Зараз надышоў час змушанага аптымізму. Зараз песімізм становіцца проста суцыідным. І гэты змушаны, бессэнсоўны і нечалавечы аптымізм - адна са шчылін, дзякуючы якой людзі не адчуваюць сваёй безвыходнасці і загнаннасці ў кут. Магчыма, гэта наогул галоўная шчыліна.
З кута ў кут
Пагледзіце, як безнадзейна і бязвыйсцева кідаецца мыш, муха, любая жывая істота, якое патрапіла ў няволю - па сценцы з кута ў кут, пакідаючы без увагі ўсю астатнюю прастору. Так і мы, патрапіўшы ў засценак -- у турму ці проста ў рабскі стан, кідаемся з кута ў кут і  паўтараем сабе безнадзейна-заспакаяльнае: "у нас усё ёсць, нам нічога не трэба, мы ўсім задаволены"…
(з некаторымі змяненнямі аўтара, але ў адпаведнасці беларускай сітуацыі)
Крыніца: www.lebed.com
Катух - адгароджаная камора.
Бабін кут - кут, дзе гаспадыня хаты займаецца сваімі справамі, знаходзіцца ў печы.
Чырвоны кут (чырвоны кут, вялікі кут, верхні кут) - парадная частка са сталом, абразамі і лампадай над убудаванымі лавамі, знаходзіцца па дыяганалі ад печы.
Кухаварны кут (бабін кут, запольле) - адгароджаная фіранкай частка хаты, прызначаная для гатавання ежы.
Крыніца: izba.dopinfo.com

Падрыхтавала Галіна Арцёменка
 

Плямёны