Старасвецкая Беларусь
Галерэі
Уваход
Зараз на сайце
Цяпер 570 госцяў анлайнCountries
| 48.7% |  | UNITED STATES |
| 25.7% |  | CHINA |
| 5.5% |  | SERBIA AND MONTENEGRO |
| 5% |  | RUSSIAN FEDERATION |
| 4% |  | NEW ZEALAND |
| 2.8% |  | CANADA |
| 2.6% |  | GERMANY |
| ОСІІ |
|
ПЛЯМЁНЫ ЕЎРАПЕЙСКАЙ САРМАЦІІ II ст. н. э. [1] А. Д. Удальцоў (Пытанні Этнагенезу, No 1, 1946, стар. 41-50) "Геаграфія" Пталямея дае багаты матэрыял для вывучэння этнічнага складу Ўсходняй Еўропы ў першай палове II ст. н. э. Абапіраючыся, асабліва на працу (не дайшоўшага да нас) свайго папярэдніка, Марына Цірскага, а таксама на шэраг іншых антычных пісьменнікаў, як больш ранніх (Герадот, Эратосфея і інш.), так і бліжэйшых яму па часе (Страбон, Пліній і інш.), Пталямей прыцягнуў таксама для сваёй працы матэрыял даведнікаў (ітынерарый), складзеных вандроўцамі і купцамі, што давалі звесткі пра розныя гандлёвыя шляхі, якія існавалі ў першыя стагоддзі нашай эры ва Ўсходняй Еўропе, пра імёны населеных месцаў, што служылі звычайнымі стаянкамі вандроўцаў, пра назвы плямёнаў, якія трапляліся на шляху, пра найгалоўныя сустраканыя ім рэкі і горы, часам са звесткамі пра адлегласці паміж рознымі геаграфічнымі пунктамі; таксама карыстаецца Пталямей, нябачнымі, і што былі ўжо ў той час рымскімі картамі эпохі ранняй імперыі. На падставе ўсяго гэтага матэрыялу і склаў Пталямей сваё апісанне вядомага тады свету, у тым ліку і Ўсходняй Еўропы (гл. карту I).
Карта Еўрапейскай Сармаціі Пталямея (па Кулакоўскаму) …У Прыбалтыцы паказваюцца Пталямеем вельты, осіі, карэоты і салы. Вельтаў Пталямей змяшчае на ўзбярэжжа Балтыйскага мора (узбярэжжа Акіяна, у Венедскага заліва); вышэй іх, відавочна на рацэ Оссе, прытоку Лаукне, якая ўпадае ў Курышгаф (паўднёвей Нёмана), - осіі ( ) (можа быць аксіёны "Германія" Тацыта, гл. 46); карэоты ( ) - магчыма, куры ці куроны, паўночней осіяў, а салы ( ), самыя паўночныя - на рацэ Саліцэ, цяпер якая адлучае латвійцаў ад эстонцаў….
Оскі
Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі
Народы Італіі ў VI веку да н. э.
Оскі - старажытны італійскі народ, які жыў у паўднёвай Італіі. Даследнік Мадэстаў адносіў оскаў да неалітычнага насельніцтва Італіі, блізкага да лігурыйцаў. Пасля былі заваяваны самнітамі і перанялі ад іх мову, названы пасля оскскім. Канчаткова асіміляваны рымлянамі падчас раманізацыі. Нататкі Восприятие римского наследия российской наукой XIX — начала XX в.
Аб паходжанні германцаў і месцазнаходжанні Германіі.
Карнелій Тацыт. (урывак) …….. 28. Аб тым, што галы некалі былі непараўнальна мацней, паведамляе самы дасведчаны ў гэтым пісьменнік - чароўны Юлій; адгэтуль суцэль верагодна, што частка галаў перайшла ў Германію. Ці магла гэтак малаважная перашкода, як рака, перашкодзіць любому ўздужаламу племю захопліваць і змяняць месцы пасялення, нікім датуль не занятыя і яшчэ не падзеленыя паміж магутнымі ўладарамі? Такім чынам, паміж Герцынскім лесам і рэкамі Рэйнам і Менам жылі гельветы, яшчэ далей - бойі, прычым абодва племя - галы. Дагэтуль гэтая вобласць носіць назоў Бойгем, і ў ім захоўваецца памяць аб яе даўнім мінулым, хоць жывуць у ёй цяпер зусім іншыя. Але ці аравіскі перасяліліся ў Панонію, аддзяліўшыся ад германскай народнасці осаў, або осы ў Германію, аддзяліўшыся ад аравіскаў невядома, пры тым невядома ці тоесныя ў іх да гэтага часу мова, установы, норавы, бо паміж абодвума берагамі, пры паўсюднай у той час беднаце і волі, не было адрозненняў ні ў лепшы, ні ў горшы бок. Трыверы і нервіі дамагаюцца на германскае паходжанне і, больш таго, фанабэрацца ім, як быццам хвальба падобным сваяцтвам можа пазбавіць іх ад падабенства з галамі і ўласцівай тым млявасці. Бераг Рэйна засяляюць несумнеўна германскія плямёны - вангіоны, трыбокі, неметы. І нават убіі, хоць яны і ганараваліся стаць рымскай калоніяй і ахвотней мянуюць сябе агрыпінцамі па імі заснавальніцы яе, не саромеюцца свайго германскага паходжання; уварваўшыся раней у Галію, яны былі размешчаныя дзеля выпрабавання іх адданасці на самім берагу Рэйна, зрэшты не для таго, каб знаходзіцца пад нашым наглядам, але каб адбіваць непрыяцеля. ……… 43. Ззаду да маркаманаў і квадаў прымыкаюць марсігны, каціны, осі і буры. З іх марсігны і буры дыялектам і выявай жыцця падобныя са свебамі; а што каціны і осі не германцы, даказваюць іх мовы,гальскі ў першых, панонскі у другіх, і яшчэ тое, што яны мірацца з выплатаю падаткаў. Частку падаткаў на іх, як на іншаземцаў, накладаюць сарматы, частку - квады, а каціны, што яшчэ зневажальней, здабываюць да таго ж жалеза. Усе гэтыя народнасці абгрунтаваліся дзе-нідзе на раўніне, але галоўнай выявай на горных схілах і на вяршынях гор і горных ланцугоў. Бо Свебію дзеліць і разразае напалам суцэльны горны ланцуг, за якім жыве шмат народаў; сярод іх самыя вядомыя - дзеляюшчыяся на розныя плямёны лугіі. Будзе досыць назваць толькі найболей значныя з іх, гэта - гарыі, гельвеконы, манімы, гелізіі, наганарвалы. У наганарвалаў паказваюць гай, асвечаны старажытным культам. Узначальвае яго жрэц у жаночым уборы, а аб багах, якіх у ёй пачытаюць, яны кажуць, што, калі супаставіць іх з рымскімі, то гэта - Кастор і Паллукс. Такая іх сутнасць, а імя ім - Алкі. Тут няма ніякіх малюнкаў, ніякіх слядоў іншаземнага культу; аднак ім ушаноўваюць як братам, як юнакам. А зараз аб гарыях: пераўзыходзячы сілаю пералічаныя толькі што плямёны і лютыя ад прыроды, яны з дапамогай разнастайных хітрыкаў і выкарыстоўваючы цемру, дамагаюцца таго, што здаюцца яшчэ больш дзікімі: шчыты ў іх чорныя, целы размаляваныя; для бітваў яны абіраюць непраглядна цёмныя ночы і змрочным абліччам свайго як бы зманлівага і замагільнага войска ўсяляюць у ворагаў такі жах, што ніхто не можа вынесці гэта нябачанае і нібы уводзячае ў апраметную відовішча; бо ва ўсіх бітвах вочы перамагаюцца першымі. ………
Геаграфічныя назовы ў Беларусі, злучаныя з осіямі в. Асавец > Менская вобласць > Копыль >Камсамольскі в. Осава >Менская вобласць > Салігорск >Дамановіцкі в. Асавец > Менская вобласць > Любань >Асавецкі в. Асавец > Менская вобласць > Любань >Ляхаўскі в. Асееўка >Менская вобласць > Менск >Навадворскі в. Осава >Менская вобласць > Менск >Папернянскі в. Асечана >Менская вобласць > Крупкі >Абчугскі в. Асавец >Менская вобласць > Старыя Дарогі >Шчыткавіцкі в. Чорны Осаў>Менская вобласць > Барысаў >Метчанскі в. Осава > Менская вобласць > Мядзел >Княгінінскі в. Асавец > Менская вобласць > Вілейка >Куранецкі в. Асавец > Менская вобласць > Маладзечна > Чысцінскі в. Осава > Менская вобласць > Крупкі >Бобрскі в. Вялікае Осава> Менская вобласць > Крупкі >Дакудаўскі в. Асавец > Менская вобласць > Крупкі >Хацюхоўскі в. Осава>Менская вобласць > Барысаў >Траянаўскі в. Осава>Менская вобласць > Барысаў > Чарневіцкі в. Хутар Осаў >Менская вобласць > Барысаў >Метчанскі в. Осава>Менская вобласць > Смалявічы > Зялёна-Борскі в. Осава >Менская вобласць > Смалявічы >Пліскі в. Осава>Менская вобласць > Жодзіна > Зялёна-Борскі в. Осава >Менская вобласць > Жодзіна >Пліскі в. Осава > Менская вобласць > Беразіно >Брадзецкі в. Осава > Менская вобласць > Беразіно >Ушанскі в. Осава > Менская вобласць > Чэрвень >Калодзежскі в. Осава > Менская вобласць > Чэрвень >Хутарскі в. Осава > Менская вобласць > Смілавічы >Хутарскі в. Осава > Менская вобласць > Смілавічы >Калодзежскі в. Осава > Менская вобласць > Мар’іна Горка > Пухавіцкі в. Асавок> Менская вобласць > Мар’іна Горка > Пухавіцкі в. Асавок> Менская вобласць > Мар’іна Горка > Краснаакцябрскі в. Осава > Менская вобласць > Стаўбцы> Літвенскі в. Осіпаўшчына > Менская вобласць > Стаўбцы >Варацішчанскі в. Асіповічы >Менская вобласць > Вілейка >Асіповіцкі в. Асанава >Менская вобласць > Маладзечна >Лебедзеўскі в. Падосава > Менская вобласць > Беразіно >Мачэскі в. Засоў’е>Менская вобласць > Лагойск >Задор’еўскі в. Малое Осава > Менская вобласць > Крупкі > Хацюхаўскі в. Вялікае Осава > Менская вобласць > Крупкі >Хацюхаўскі в. Асака>Менская вобласць > Мар’іна Горка > Новапольскі
х. Осінішкі> Гарадзенская вобласць > Смаргонь >Жодзішкаўскі в. Осава> Гарадзенская вобласць > Воранава >Пагародненскі в. Осіпаўцы >Гарадзенская вобласць > Воранава >Забалоцкі х. Асігіры >Гарадзенская вобласць > Ліда >Бакштоўскі в. Осава> Гарадзенская вобласць > Ліда >Беліцкі х. Осавыя> Гарадзенская вобласць > Наваградак >Любчанскі в. Осава> Гарадзенская вобласць > Наваградак >Кашалёўскі в. Оснікі> Гарадзенская вобласць > Гародня >Скідальскі в. Асочнікі> Гарадзенская вобласць > Гародня >Сапоцкінскі в. Асаўляны > Гарадзенская вобласць > Масты >Мастоўскі в. Осава >Гарадзенская вобласць > Наваградак >Бенінскі в. Асабнякі >Гарадзенская вобласць > Слонім > Азгінавіцкі в. Асаны>гродненская Гарадзенская вобласць > Смаргонь >Крэўскі х. Асігіры >Гарадзенская вобласць > Іўе >Бакштоўскі в. Асіпаны> Гарадзенская вобласць > Смаргонь >Кушлянскі в. Осіпаўцы> Гарадзенская вобласць > Воранава >Забалоцкі
в. Осаўшчына >Магілёўская вобласць > Быхаў >Лудчыцкі в. Малы Асавец > Магілёўская вобласць > Магілёў >Махаўскі в. Пусты Асавец > Магілёўская вобласць > Магілёў >Махаўскі в. Осаў>Магілёўская вобласць > Клічаў>Бацэвіцкі в. Осавы >Магілёўская вобласць > Клічаў >Бацэвіцкі в. Осава > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Пратасевіцкі в. Асавок > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Гродзянскі в. Осава> Магілёўская вобласць > Асіповічы >Асіповіцкі в. Асіповічы 3 > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Асіповіцкі в. Станцыя Асіповічы 2 > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Асіповіцкі в. Осаўнік > Магілёўская вобласць > Кіраўск >Дабосненскі п. Осава > Магілёўская вобласць > Бабруйск >Варатынскі в. Осава> Магілёўская вобласць > Бабруйск >Осаўскі в. Асавец >Магілёўская вобласць > Крычаў >Батвінаўскі в. Асавок > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Гродзянскі в. Асавец>Магілёўская вобласць > Бялынічы > Цехцінскі в. Асіповічы >Магілёўская вобласць > Горкі >Аўсянкаўскі в. Чырвоны Асавец >Магілёўская вобласць > Быхаў >Грудзінаўскі в. Станцыя Асіповічы-III > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Гродзянскі в. Станцыя Асіповічы-II > Магілёўская вобласць > Асіповічы >Гродзянскі
х. Осавыя > Віцебская вобласць > Міёры >Новапагосцкі в. Осава > Віцебская вобласць > Глыбокае >Пліскі в. Осавы >Віцебская вобласць > Докшыцы >Бегомльскі в. Асавок >Віцебская вобласць > Докшыцы >Волкалацкі в. Осава >Віцебская вобласць > Докшыцы >Докшыцкі в. Ось’е >Віцебская вобласць > Лепель >Пышненскі в. Осіпава> Віцебская вобласць > Ліёзна >Крынкаўскі в. Осіпаўшчына> Віцебская вобласць > Ліёзна >Ліозненскі в. Осіпаўшчына > Віцебская вобласць > Ліёзна >Стасеўскі в. Асавец> Віцебская вобласць > Бешанковічы >Верхнякрывінскі в. Асіпенкі > Віцебская вобласць > Ліёзна >Велешкавіцкі в. Сіповічы > Віцебская вобласць > Браслаў >Далекоўскі в. Осіпава> Віцебская вобласць > Гарадок >Халамерскі в. Аската > Віцебская вобласць >Гарадок >Долгапольскі в. Асанішкі> Віцебская вобласць > Браслаў > Відзаўскі в. Осіпаўшчына > Віцебская вобласць > Віцебск >Тулаўскі в. Аснова >Віцебская вобласць > Ушачы >Вялікадалецкі в. Асанішкі> Віцебская вобласць > Браслаў > Опсаўскі
в. Осніца >Брэсцкая вобласць > Пінск >Парахонскі в. Осаўніца >Брэсцкая вобласць > Іванава >Маладоўскі в. Асіповічы >Брэсцкая вобласць > Драгічын >Галоўчыцкі п. Осава> Гомельская вобласць > Ветка>Вяліканемкоўскі в. Осапнае >Гомельская вобласць > Светлагорск >Печышчанскі в. Асосы >Брэсцкая вобласць > Ляхавічы>Куршынавіцкі в. Асаўцы > Брэсцкая вобласць > Бяроза >Нарутовіцкі в. Аса > Брэсцкая вобласць > Кобрын >Осаўскі в. Асаўцы > Брэсцкая вобласць > Кобрын >Астраміцкі в. Асека > Брэсцкая вобласць > Бяроза >Пяскоўскі в. Асавая >Брэсцкая вобласць > Маларыта >Мокранскі в. Асаўцы >Брэсцкая вобласць > Драгічын >Асавецкі в. Асаўляны >Брэсцкая вобласць > Драгічын >Вулькаўскі в. Асавая>Брэсцкая вобласць > Столін >Відзіборскі в. Асаўцы >Брэсцкая вобласць > Столін >Відзіборскі в. Асобавічы>Брэсцкая вобласць > Пінск >Калауравіцкі в. Асошнікі>Брэсцкая вобласць > Пружаны >Зеленевіцкі в. Падос’е> Брэсцкая вобласць > Бяроза > Беразоўскі в. Падасаўцы> Брэсцкая вобласць > Баранавічы >Мілавідскі
в. Осаў >Гомельская вобласць > Рэчыца >Заходаўскі п. Асавок >Гомельская вобласць > Рэчыца >Ліскаўскі в. Асавец >Гомельская вобласць > Рэчыца >Перасвятаўскі в. Асавец >Гомельская вобласць > Мазыр >Асавецкі в. Осаў>Гомельская вобласць > Хойнікі >Вялікаборскі в. Осіпаўка>Гомельская вобласць > Нароўля >Вербавіцкі в. Осаў>Гомельская вобласць > Лельчыцы >Сіманіцкі п. Цёмны Осаў>Гомельская вобласць > Буда-Кашалёва > Камунараўскі п. Осаў >Гомельская вобласць > Буда- Кашалёва >Івольскі п. Осава> Гомельская вобласць > Буда- Кашалёва >Старабудскі в. Осаў >Гомельская вобласць > Карма >Кароцькаўскі п. Осаў>Гомельская вобласць > Рагачоў >Балатнянскі п. Осае >Гомельская вобласць > Жлобін >Першамайскі в. Падосаў’е >Гомельская вобласць > Чачэрск >Залескі п. Цёмны Осаў>Гомельская вобласць > Чачэрск >Камунараўскі п. Осаў>Гомельская вобласць > Чачэрск > Івольскі п. Асавок >Гомельская вобласць > Чачэрск >Старабудскі в. Осаўцы >Гомельская вобласць > Гомель >Давыдаўскі в. Асобіна>Гомельская вобласць > Буда- Кашалёва >Камунараўскі в. Оспін >Гомельская вобласць > Кастрычніцкі > Валасавіцкі п. Осавіна>Гомельская вобласць > Гомель > Церашкавіцкі
Прозвішчы: Асавецкі, Асіповіч, Асіпоўскі, Асоска, Асоўскі, Асяеўскі, Асяндоўскі, Асяцімскі, Осьцік – старажытныя беларускія шляхецкія роды. Са спісу войска ВКЛ 1528 года: Асанак, татарин Абрагiмава сцягу 118 Геаграфічныя назовы за мяжой, злучаныя з осіямі Essek, г. Осек і Тураў - Харвація Ассізі — Італія
МІФАЛОГІЯ.
Асы
Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі
Асы (інш.-ісл. м. р. ад. л. áss (ǫ́ss, ás), мн. ч. æsir; ж. р. ад. л. ásynja, мн. л. ásynjur) - у германа-скандынаўскай міфалогіі вышэйшыя богі. Вярхоўным богам і правадыром асаў быў Одзін. Жывуць у Асгардзе - краіне богаў-асаў, змешчанай на небе. Асы ўвесь час варагавалі з етунамі (волатамі). Адзін час асы варагавалі з ванамі (багамі ўрадлівасці). Руна Ансуз злучана з асамі. ( - ANSUZ – Ансуз скандз. “ас”. Руна звязана з асамі = богамі) У скандынаўскай касмагоніі асы, якія ўвасабляюць "Дабро", супрацьстаяць етунам, што ўяўляюць дзікія хтанічныя сілы і "Зло". Аднак не варта ўяўляць асаў, як правадыроў адназначна добрага пачатку. Нярэдкія сведчанні са Старэйшай і Малодшай Эдды, калі асы свядома ішлі на забойствы, зман (клятвапарушэнне?) і падробку, лічачы гэтыя справы ўсяго толькі хвацкай удаласцю. Успомніць хоць бы выпадак з жорсткім зманам Одзінам Баугі, вераломным забойствам асамі волата - безназоўнага будаўніка Асгарда (каб не выплачваць абяцаную ўзнагароду за працу), выхадкі (злачынствы) смехатворца і шэльмы бога-аса Локі і шматлікае іншае. У наяўнасці дваістасць прыроды асаў. Одзін - бацька Багоў - адначасова мудры і жорсткі, справядлівы і вераломны, Кіроўца Рацяў і Здраднік Ваяроў. Такія і іншыя асы - браты і дзеці Одзіна.
Род Одзіна:
- Буры - Бер - Одзін - Тор - Магні - Бальдр - Фарсеці - Хед - Хермод - Валі - Відар - Вілі - Ве
Спіс асаў:
Хеймдалль
Хермод
Одзін
- Андхрымнір - кухар эйнхерыяў, рыхтуе мяса вепрука Сехрымніра. - Бальдр - сын Одзіна і Фрыгг, бог вясны; з яго згубай пачнецца Рагнарэк - канец свету. - Бор - сын Буры, бацька Одзіна і братоў яго. - Брагі - бог паэзіі і красамоўства, скальд, муж багіні Ідун. - Буры - продак асаў, дзед Одзіна. - Валі - сын Одзіна, які вырас і пераўтвораны ў волата за суткі, яму наканавана перажыць Рагнарэк. - Вар - багіня праўды, выслухвае і запісвае клятвы людзей, помсціць парушальнікам клятваў і абяцанняў. - Ве - сын Бера, брат Одзіна. - Вёр - багіня ўсёведання. Яна вельмі мудрая і нішто не можа атуліцца ад яе праніклівасці і інтуіцыі. - Відар - сын Одзіна, бог маўчання, падчас Рагнарэка яму мае быць забіць ваўка Фенрыра. - Вілі - сын Бера, брат Одзіна. - Глін - багіня, якая абараняе людзей ад фізічнай небяспекі. Спадарожніца Фрыгг. - Гна - багіня трансфармацыі. Паднімае ўсведамленне на галавакружныя вышыні. Спадарожніца Фрыгг. - Геф’ен - багіня дабрадзейнасці. Вядомая як "добразычлівая" ці "якая дорыць". У дарунак ад яе можна атрымаць целавы ці духоўны талент. Атрымаўшы ва ўзнагароду ад Гюльфі надзел зямлі, які маглі б наабворваць за суткі чатыры быка, яна з дапамогай чатырох сваіх сыноў-быкоў пракапала праліў Эрэсунд, утварыўшы выспу Зеландыю. - Ерд - багіня зямлі, маці Тора. - Ідун - багіня вечнай юнацкасці, захавальніца "маладзільных яблыкаў", жонка бога Брагі. - Лефн - асвячае шлюбы паміж людзьмі. - Ладур (Локі) - не ас, але жыве ў Асгардзе. Згадваецца, як даўшы людзям "цяпло і тварам чырвань". - Магні - сын Тора і волаткі Ярнсаксы, вырас за тры дня і выратаваў свайго бацьку, якога прыціснула зрынутым ворагам. - Нанна – жонка Бальдра. - Одзін (Вотан - германскае імя, Свафнір) - бацька асаў і наймудры з іх, вынаходнік паэзіі і магіі, бог грома і маланкі, вярхоўны бог, цар асаў, гаспадар Валгалы. - Сага - прыслугоўвае Фрыгг і выконвае яе даручэнні. - Сін - ахоўвае іх людскія хаты ад злодзеяў. - Сіф (Сіў) - багіня ўрадлівасці, жонка Тора. - Снотра - багіня розуму - С’ефн - багіня кахання і сяброўства. Да яе заклікаюць, калі жадаюць звярнуць на сябе ўвагу каханага ці каханай. - Рыг - бацька людзей. - Тор (Донар - германскае імя) - бог грома, сваім молатам які зрыньвае волатаў - ворагаў асаў і іншых пачвар, заступнік кавалёў, абаронца Мідгарда. - Цюр - бог вайны, захавальнік вайсковых традыцый, заступнік ваенных збораў і паядынкаў, сын Одзіна; у яго толькі левая рука, бо правую ён ахвяраваў каб скаваць ваўка Фенрыра. - Улль – пасынак Тора, бог-заступнік лыжнікаў і стралкоў з лука. - Фарсеці- сын Бальдра і Нанны, бог, старшыня тынга, які разглядае спрэчкі асаў. - Фрыгг (яе часта блытаюць з Фрэйяй) - жонка Одзіна, заступніца людзей. - Фулла - дакладная служка Фрыгг. Яна заўсёды дапамагае багіням зладзіцца з цяжкай працай. - Хед - сын Одзіна, сляпы ас, бог зімы, забойца Бальдра. - Хеймдалль - сын Одзіна, "найсветлы з асаў", бог-вартавы вясёлкавага моста, які злучае неба і зямлю. - Хенір - згадваецца, як які ўдыхнуў душу ў людзей. - Хермод - сын Одзіна і брат Бальдра, за якім ён на Слейпнірэ ездзіў у царства мёртвых. - Эйр - багіня лекавання. - Асы, якія гутарылі з конунгам Гюльфі:
- Хар (Высокі) - меркавана Одзін. - Яфнхар (Раўнавысокі) - меркавана Локі - Трыдзі (Трэці) Спасылкі
Назоў беларускай вёскі злучаны з Одзінам:
в. Адынь >Менская вобласць > Чэрвень >Смілавіцкі в. Адынь >Менская вобласць > Смілавічы >Смілавіцкі
АСІЛАК
Герой многiх чарадзейных беларускiх казак, легенд, паданняў. Валодае незвычайнай сiлай: вырывае з каранямi дрэвы, кiдае каменныя глыбы, мае падчас “чортавы рэбры”. А. выступае нар. зaступнікам, змагаецца супраць прыгнёту i несправядлiвасцi. Вобраз А. пададзены, напр., у казках пра Кацiгарошка, Медзведзюка, Iлью Мурамца, Каваля-вернiдуба. Казачны А. блiзкi эпiчнаму волату.
АСІЛКІ
Міфалагічныя істоты незвычайнай сілы і антрапаморфнага аблічча. Як і волаты, былі «такія велізарныя, бы дуб». Але ў адрозненьне ад волатаў, зь якімі зьвязваюць узьнікненьне курганоў-валатовак, легенды падаюць асілкаў як жыхароў гарадзішчаў. Часам згадваецца, што асілкі, якія жылі на розных гарадзішчах або на розных берагах ракі, «маглі перакідваць адзін да аднаго стопудовыя камяні і лавіць іх на ляту, як мяч». Часам замест камянёў называюцца сякеры або млынавыя жорны. Са Случчыны вядомая казка пра тое, як асілак разьбівае булавой каменную сьцяну, за якой пакутавалі выкрадзеныя цмокам людзі.
У іншых казках цар Гром, як і асілак, разьбівае камяні і дрэвы. У адной зь легендаў магутны асілак раструшчыў вялікім молатам вялізны камень, а ў казках кінутая ўверх булава астлкам «гудзе ў небе, бы гром грыміць». Такім чынам, асілкі ў фальклоры асацыююцца з каменем, каменнымі жорнамі, сякерамі, громам, г. зн. з атрыбутамі бога навальніцы. Ад назвы каменнай прылады, якою ў старажытнасьці выкрасалі агонь, паходзіць слова «асялок» — «тачыльны камень, а таксама стараславянскае «осла» і падобныя да іх назвы каменя ў іншых індаэўрапэйскіх мовах. Са словамі «осла», «аселак» мовазнаўцы зьвязваюць этымалогію слова «асілак». Ёсьць падставы меркаваць, што асілкамі ўяўлялі разнавіднасьць веліканаў, зьвязаных зь Перуном. У старажытнагрэцкай міфалогіі алімпійскім багам папярэднічалі гіганты і тытаны, зь якімі ў пэўнай ступені можна параўнаць волатаў і асілкаў
Асаг
У старажытнай Месапатаміі, у падземнай краіне Курэй, жыла страшная пачвара - крылаты цмок Асаг. Часта выходзіў ён з апраметнай і віхурай насіўся па зямлі, распаўсюджваючы хваробы і немачы, атручваючы паветра сваім тлятворным дыханнем. Доўгі час богі не вырашаліся выступіць супраць лютага цмока. Нават самы адважны з богаў Нінурта асцерагаўся ўступаць у бой з пачварай. І вось аднойчы чароўная булава, званая Шарур, загаварыла чалавечым голасам і звярнулася да свайго гаспадара: "О, вялікі Нінурта! Няўжо і ты баішся падземнага дэмана, які насылае на зямлю бедства і скруху?" Засаромеўся Нінурта і рынуўся ў бой супраць Асага, але той зірнуў на яго сваімі страшнымі, як у мярцвяка вачамі, і вялікі бог збянтэжыўся і памчаўся прочкі, падобна птушцы. Ізноў звярнулася Шарур да свайго спадара: "Не бойся і не страшся. Кінь мяне ў лютага цмока, і я знішчу яго". Падбадзёрыўся Нінурта, вярнуўся на поле бітвы і не разважаючы кінуў у ворага сваю чароўную зброю. І зваліўся цмок зваротна ў Курэй. Але тут адбылося жудаснае: з распоратага цмока лінулі горка-салёныя воды і сталі запаўняць рэкі, азёры, западзіны і яры. Не засталося на зямлі свежай вады. Людзі і жывёлы пакутавалі ад смагі, не было чым абрашаць палі і сады. "Вялікі быў голад, нічога не расло. Палі не абрашаліся. Ніхто не капаў канавы. Ва ўсіх краінах знікла свежая зеляніна, толькі пустазелле расло паўсюль". Але мудры Нінурта знайшоў выйсце. Ён стаў шпурляць камяні, нагрувашчаныя ва ўваходу ў Курэй, і заступіў імі шлях горка-салёным водам.
Так быў пераможаны цмок Асаг; так былі пераможаны і смяротныя яго злачынствы. "І вось палі ў багацці нарадзілі збожжа, вінаграднікі і сады - садавіну. Плады зямныя грувасціліся ў свіранах падобна ўзгоркам. Уладар выдаліў скруху з твару зямлі, ён усё ліў весялосць у сэрцы багоў" (па Д. Рэдэру)..
АСВЕР
1) вага ў студнi; журавель калодзежа. 2) Рычаг для падымання бярвення
АСЕЛІШЧА
Комплекс жылых i гаспадарчых пабудоў разам а дваром, агародам i садам; тое, што i сядзiба
АСЕЦЬ, ВОСЕЦЬ
Старадаўняя гаспадарчая пабудова для прасушкi збажы¬ны, канапель, iльну. Лакальная назва асетка. Канструкцыйна больш склада¬ная, чым ёўня. Найчасцей А. ставiлi ўнутры гумна ля тарцовай сцяны, процiлеглай варотам, зрэдку - за гумном. Звычайна гэта квадратнае ў плане 2-яруснае збудаванне з iмшанымi сценaмi. Упоравень з падлогай рабiлася квадратная адтулiна, праз якую выгра¬балася зерне. Замест дзвярэй на узроўнi 7-8-га вянкоў рабiлася вялiкая адтулiна, праз якую падавалi снапы i залазiлi у А. На цапнiкi, што раазмяшчалiся на 2-м ярусе, ставiлi снапы для сушкi. У глiнабiтнай падлозе А. выкопвалася яма глыбiнёй да 2 метраў, у якой знаходзiлася печ, абкладзеная каменнем. Печ мeлa некалькi люхтаў i чарэннем выходзiла ў 1-ы ярус. Нагрэтае паветра трапляла ў верхняе аддзяленне, дзе знаходзiлася збажына. У час сушкi абедзьве адтулiны шчыльна зачынялiся. А. была больш надзейная ў супрацьпажарных адносiнах, таму што чалес-нікi (уваходная выемка ў нечы) былi iзаляваны ад унутранай часткi пабудовы. Нягледзячы на вiдавочную перавагу, А. не атрымала паусюднага пашырэння на Беларусi. Найбольш яна была пашырана ў Магiлёўскай, Вiцебскай, на Пн Гомельскай i часткова Мiнскай абласцях.
Аса.
Міфапаэтычная сімволіка выявы Асы вызначаецца такімі яе асаблівасцямі, як лятучасць і вытанчанасць, з аднаго боку, і дакучлівасць (узмоцненая манатонным гудзеннем), агрэсіўнасць, джалячыя уласцівасці - з другога. Першай асаблівасцю тлумачыцца ў вядомай меры шырока распаўсюджанае ў шэрагу традыцый уяўленне пра тое, што Аса - душа чалавека ці пераўтвораны міфалагічны персанаж. У шаманскіх культурах Сібіры было распаўсюджана ўяўленне пра здольнасць душы шамана ператварацца ў Асу і ў такім выглядзе дасягаць неба і бога. У Манголіі шаманы разглядалі Асу як жыллё, у якім хаваецца вонкавая душа. У эпічным цыкле пра Гесера лама, які задумаў забіць Гесера, пасылае да яго з гэтай мэтай сваю ўласную душу ў выглядзе Асы: кожны раз, калі Гесеру атрымоўваецца схапіць Асу, лама траціць прытомнасць. У шэрагу традыцый душа ведзьмы таксама нярэдка прымае выгляд Асы (пар. матыў выкрыцця ведзьмы чалавекам, які бачыць, як падчас сну душа ў выглядзе Асы ўкараняецца ў цела ведзьмы), у прыватнасці, пакідаючы спячую ведзьму, з тым каб шкодзіць людзям. Гэтыя ж уласцівасці Асы матывуюць яе функцыянаванне ў якасці культурнага героя. У казцы афрыканскіх чагга (Танзанія) Аса атрымлівае агонь ад бога; яе спадарожнікі ў палёце за агнём (грыф, арол-рыбалоў і крумкач) не вытрымалі цяжкага шляху і загінулі; ва ўзнагароду бог робіць Асу правадыром усіх птушак і гадаў і вызваляе яе ад нягод нараджэння нашчадства.
Як культурны герой, які навучыў людзей ганчарнаму мастацтву, выступае Аса і ў шэрагу паўднёва-амерыканскіх індзейцаў. У шматлікіх традыцыях Аса - узор мудрасці, хітрасці, спрыту; яна выступае як пасроднік ці суддзя (пар., напр., фальклорную схему, выкарыстоўваную ў байцы Федра пра пчол і трутняў перад судом Асы.). Тэму ж укуса Асы актуалізуе еўрапейская казка пра тое, як ліса прыводзіць мядзведзя да дупла з асіным мёдам і як Аса карае мядзведзя. З гэтай жа тэмай злучана і папуасская казка пра тое, як Аса набыла сваю афарбоўку: паляўнічы ў лесе выпадкова наступае на гняздо Вос, яны яго джаляць да смерці: уначы паляўнічы з'яўляецца ў сне перад жонкай і просіць прыйсці да яго; раніцай жонка прыходзіць і спальвае яго цела; Восы моцна абгараюць у агні, набываючы чорны колер, акрамя сярэдзіны спінкі і брушка, якія застаюцца жоўтымі. У шматлікіх фальклорных тэкстах (напр., у амхарскай казцы) гультаяватыя, схільныя да хвальбы, падступныя, джалячыя Восы супрацьпастаўляюцца працавітым, сціплым і мірным пчолам.
Папулярныя матывы шкоднаснасці і драпежнасці Вос, якія атрымалі распрацоўку і ў літаратуры,- ад камедыі Арыстафана "Восы", дзе драпежныя інтрыганы выступаюць у выглядзе старцаў з утрыравана вялікім асіным джалам, да міфалагемы Вос Мандэльштама пра магутныя хітрыя Восы (уладных людзі), "смактальных вось зямную".
АСА.
Для засцярогі скаціны ад хвароб, у хлявах змяшчаюць асіныя гнёзды.
АСОТ
- АСОТ (Sonchus). Старадаўнія зёлкі: "І тую траву вельмі добра трымаць пры сабе гандлёвым людзям, хто захоча пайсці быты, насі пры сабе - куды не пойдзеш, шмат дабра будзеш мець, ад людзей сумленны будзеш - вялікаю славаю ўзнясецца". - Асот палявы расце на раллях і па сухіх сенажацях у беразнічках, сцяблом у паўаршына і вышэй, а таўшчынёю з саломінку. Вострае лісце ідзе па ствале невялічкае, блакітнаватае зверху, а знізу зялёнае, і чым вышэй - тым блакітней; а зверху карзіначак пяць ці шэсць, блакітнаватых таксама. Вельмі карысная трава для гандлёвага чалавека: жадаеш багатым быць - насі пры сабе, куды ні пойдзеш, ва ўсіх справах дапаможа табе Бог.
- Ў "ЧАРАДЗЕЙНЫХ зёлках" пра гэту звыклую назву сказана наступнае: "Трава Асот добра да тых, хто яе ведае: той чалавек талан (гэта значыць поспех) будзе мець. А расце чырвоная і светлая, лісточкі кругленькія, што грошыкі, сабой ў пядзю, а колер роўны. Тую траву трэба пры сабе трымаць гандлёвым людзям: насі пры сабе, дзе ні пойдзеш, шмат дабра прыбудзе, і ад людзей гонар будзе, і вялікаю славаю той чалавек узнясецца, а корань яе светлы, як воск..." Падрыхтавала Галіна Арцёменка |
