Церскія казакі

Церскія казакі - этнічная група рускіх на Паўночным Каўказе. Адмысловай рысай церскага казацтва была (і застаецца) яго поліэтнічнасць: акрамя рускіх войска ўключала нямала прадстаўнікоў іншых народаў, асабліва вайнахаў і асяцін.

Дакладна не вядома, калі на Цераку з'явіліся першыя рускія пасяленцы. Першапачаткова іх звалі грэбенцы, таму што селішчы першай паловы XVI стагоддзя  былі размешчаны на схілах Церскага хрыбта. Афіцыйна Церскае казачае войска існуе з 1577 года. Да пачатку Першай сусветнай вайны Церскае казацтва налічвала каля 260 тыс. чалавек (2,1 млн. дзесяцін зямлі ў карыстанні).

Блізкае суседства з каўказскімі горцамі, удзел горцаў у казачым войску і змяшаныя шлюбы спрыялі пранікненню каўказскай культуры ў побыт церцаў. Асабліва прыкметна гэта ў адзежы (буркі, папахі) і ўзбраенні (кінжалы, шаблі) казакоў. Шматлікія казакі валодалі мовамі горцаў; так Л. Н. Талсты ў аповесці "Казакі" піша: "Малайчына казак фарсіць ведамі татарскай мовы і разгуляўшыся, нават са сваім братам кажа па-татарску" (пад татарскім тут маецца на ўвазе адна з цюркскіх моў Каўказа: карачаева-балкарская, нагайская ці кумыцкая).

У грамадзянскую вайну 1917-1922 прадстаўнікі церскага казацтва былі ў абодвух варагуючых лагерах, хоць большасць ваявала супраць бальшавікоў.

Яшчэ ў 1917 годзе, калі большасць ваеннаабавязаных церскіх казакоў знаходзілася на франтах Першай сусветнай вайны, шматлікія станіцы падвергліся нападам з боку горцаў.

Церскія казакі сталі адной з першых рэпрэсаваных этнічных груп у СССР: у 1920-е годы казакі былі сілком выселены з шэрагу станіц па рацэ Сунжа, якія былі неадкладна заселены чачэнцамі і інгушамі. Тэрыторыя Церскага казачага войска была падзелена паміж ізноў утворанымі паўночнакаўказскімі аўтаномнымі рэспублікамі (у наш час - Чачня, Інгушэція, Дагестан і Паўночная Асеція).

Спасылкі

• Н. Н. Великая «Казаки восточного Предкавказья в XVIII—XIX вв.»
• Терские казаки. По книге: В. А. Кузнецов. Введение в кавказоведение. Владикавказ, 2004]
• Современная и историческая информация о терских казаках

Геаграфічныя назовы ў Беларусі, злучаныя з грэбенцамі

в. Грабянец > Менская вобласць > Смілавічы >Валевацкі

в. Грабянец > Менская вобласць > Чэрвень >Грэбенецкі

д. Грабянец >Менская вобласць > Менск >Міханавіцкі

в. Грабянец > Менская вобласць > Смілавічы >Грэбенецкі

в. Грэбенаўшчына>Менская вобласць > Стаўбцы> Мікалаеўшчынскі

в. Грэбло >Менская вобласць > Барысаў >Лошніцкі

в. Грэбень>Менская вобласць > Мар’іна Горка > Новапольскі

в. Грэбалы> Гарадзенская вобласць > Астравец > Варнянскі

в. Грэбалы> Гарадзенская вобласць > Астравец >Гервяцкі

в. Грэбені>Гарадзенская вобласць > Гародня >Адзельскі

х. Высокая Грэбля >Гарадзенская вобласць > Іўе > Эйгердаўскі

в. Грэбеніца >Віцебская вобласць > Віцебск >Мазалоўскі

в. Пагрэбенка >Віцебская вобласць > Сенно > Багушэўскі

в. Грэбенікі >Віцебская вобласць > Ліёзна >Велешкавіцкі

в. Грэбніца> Віцебская вобласць > Шуміліні>Сіроцінскі

в. Грэбенцы> Віцебская вобласць > Шуміліна>Мішневіцкі

в. Грэбенева> Віцебская вобласць > Полацак >Забалоцкі

в. Грэбені>Віцебская вобласць > Докшыцы >Беразкоўскі

в. Грэбло> Віцебская вобласць > Глыбокае > Залескі

в. Новае Грэбля > Гомельская вобласць > Брагін >Хракавіцкі

п. Загрэб’е > Гомельская вобласць > Рагачоў >Балатнянскі

в. Грэбені>Гомельская вобласць > Лельчыцы >Грэбенеўскі

п. Грэбенеўскі> Гомельская вобласць > Жыткавічы > Рудненскі

в. Грэбень> Гомельская вобласць > Жыткавічы > Рудненскі

Прозвішча: Грабеньскі – старажытны беларускі шляхецкі род, Грабельскі, Грэбенеў, Грабёнкін, Грэбеннікаў, Грабенцоў, Грэбенчыкаў, Грэбеншчыкоў, Грэбенюк, Грэбенюкоў, Грэбнёў. Грэбенчук.

Са спісу войска ВКЛ 1528 года:

Гребенка Якуб, з. Бельскай з-лi Падляшскага в-д. 160

Герб прыналежыў родам: Арціхоўскі, Вышынскі, Дабравольскі, Даманскі, Гансяроўскі, Гзоўскі, Грабя, Зароскі, Завіша, Ліпскі, Маклак, Моклак, Чарномскі, Чарняўскі, Шчука, Яварынскі.

МІФАЛОГІЯ.

ГРЭБЕНЬ

Грэбень   У міфалагічным успрыманні часальны грэбень выступае як сакральная прылада, з дапамогай якой з хаатычнага, неапрацаванага лёну ствараўся арганізаваны пачатак – валакно. Гэтак жа прычэсванне чалавекам сваіх валасоў сімвалізавала пераход да культуры, соцыўму. Адсюль набыццё грэбенем  якасцяў прадмета – медыятара паміж прыродным  і культурным і выкарыстанне яго ў варожбах і магічных рытуалах кантакту з нечысцю. Наяўнасць у грэбені вострых зубоў ставіць яго ў адзін шэраг з прадметамі – апатрапеямі ( яго ўкладалі ў калыску нованароджанага, вешалі ў дзвярах хлява) і вызначае яскравую фалічную семантыку, што абумовіла яго прадукавальныя якасці ў земляробстве і жывёлагадоўлі.

Паказальныя і казачныя сюжэты, калі з кінутага ў чыстым полі грабянца вырастае густы лес. Шлюбная скіраванасць рытуалаў грэбеня  часта апіраецца на матыў прычэсвання валасоў як метафару шлюбу і эратычных дачыненняў. Грэбень з’яўляецца таксама атрыбутам некаторых дэманалагічных персанажаў, у першую чаргу тых, што наўпрост звязаны з вадой, напрыклад русалак. Шэраг кантэкстаў дазваляе меркаваць аб сувязі часання валасоў з дажджом, з магіяй выклікання дажджу.

Крыніца: http://rv-blr.com/dictonary?alpha=&authenticity_token=7ac738a48b166025e45f6b2c67b725bd415bc85e&page=1

ГРЭБЕНЬ

С.М.Талстая

Грэбень – побытавая  і ткацкая прылада для расчосвання (валос, шэрсці, валакна, прадзіва) і прадзення. Уваходзіць у шэраг вострых колючых прадметаў, жаночых і эратычных знакаў.

Існавалі правілы звароту з ГРЭБНЕМ у побыце. Яго нельга было пакідаць навідавоку, класці на стол, на акно, на дзежку - "анёл не сядзе". Разчасаўшы касу, дзяўчына павінна была схаваць ГРЭБЕНЬ. Новым ГРЭБНЕМ спачатку расчэсвалі ката ці сабаку ці нават свінню, каб зуб'і даўжэй не ламаліся. Пры выпадзенні валасоў іх часалі прадзільным ГРЭБНЕМ. На каляды з хаты абавязкова выносілі ГРЭБЕНЬ і іншыя ткацкія прылады, гэта абараняла быдла ад хвароб, а людзей - ад змей.

У радзінных абрадах ГРЭБЕНЬ служыў знакам жаночай долі. Нованароджанаму хлопчыку пераразалі пупавіну на сякеры, а дзяўчынцы - на ГРЭБНІ, каб з яе выйшла добрая пралля. На хрэсьбінах бабка перадавала куму хлопчыка праз парог, а дзяўчынку - праз ГРЭБЕНЬ; кумаў’я, выходзячы з хаты, ступалі правай нагой на парог ці на ГРЭБЕНЬ. У дзявоцкіх варожбах ГРЭБЕНЬ клалі пад падушку і па тым, хто ў сне будзе ім прычэсвацца, пазнавалі наканаванага. Часта ГРЭБЕНЬ клалі пад падушку са словамі: "Наканаваны, ражаны, прыходзь галаву расчасаць". На вяселлі дзяўчыне прынята было дарыць ГРЭБЕНЬ.

Варажба з Грэбнем зафіксавана ў заходніх славян у "Каталогу магіі Рудольфа" (XIII ст.): "Рыхтуюць ваду і разам з грэбнем, аўсом і кавалкам мяса ставяць са словамі: "Прыйдзі, сатана, выкупайся, пазачэсвайся, свайму каню дай аўса, ястрабу - мяса, а мне пакажы мужа майго"".

ГРЭБЕНЬ, якім расчэсвалі нябожчыка, лічыўся "нячыстым" і падлягаў, як і інш. "нябожчыкавыя" прадметы, выдаленню, адпраўленню за межы жыццёвай прасторы. Яго кідалі ў раку, каб "хутчэй спыла смерць", ці куды-небудзь закідвалі, адносілі ў такое месца, дзе ніхто не ходзіць, або клалі разам з астрыжанымі валасамі ў труну. У Балгарыі (Горна Арахавіца) Грэбень, якім расчэсвалі нябожчыка, клалі ў труну, адламаўшы ад яго гэтулькі зубцоў, колькі чалавек засталося ў хаце: гэтыя зубцы клалі на яблыню, каб не памерлі дамачадцы нябожчыка, ці ў загон для скаціны. У некаторых раёнах Балгарыі Грэбень і мыла аддавалі тым, хто абмываў нябожчыка, выкідвалі далей, у зацішнае месца, "каб зло сышло разам з ім"; ламалі  Грэбень і кідалі ў агонь; кідалі ў раку і  г.д.

Часальны ГРЭБЕНЬ ва ўсіх славян выкарыстоўваўся ў якасці засцярогу ад нячыстай сілы, псуты, хвароб. ГРЭБЕНЬ ці верацяно клалі ў зыбку, каб дзіця спала спакойна. У сербаў нованароджаных абаранялі ад вешціц і іншых дэманаў адным ці двума складзенымі Грабянямі, паміж якімі змяшчалі галоўку дзіцяці На гэтыя Грабяні павінны былі "насекчыся" вешціцы. У Шумадзіі  Грэбень пакідалі ў месцах, дзе асцерагаліся з'яўлення дэманаў. У паўднёва-заходняй Балгарыі (Каменіна) Грэбень ставілі над памерлым і запальвалі на іх свечкі, каб абараніць хату ў выпадку, калі нябожчык стане вампірам.

ГРЭБЕНЬ вядомы і як лячэбны сродак: на Палессі, калі захворвала карова, гаспадыня выносіла ГРЭБЕНЬ і закідвала яго на грушу, дзе ГРЭБЕНЬ павінен быў ляжаць тыдзень, пасля чаго яго мылі і выкарыстоўвалі па прызначэнні.

ГРЭБЕНЬ - характэрны атрыбут шматлікіх міфалагічных персанажаў: багінкі, русалкі, жаночыя вадзяныя духі  і інш. ў былічках расчэсвалі свае доўгія валасы. Як прылада псуты Грэбень выкарыстоўваўся ў вясельным абрадзе: два часальных Грэбня ставілі па абодва бакі Дарогі, а калі маладыя праходзілі, іх злучалі; пасля гэтага маладыя ўсё жыццё сварыліся (сербы).

ГРЭБЕНЬ клалі ў мяшок з насеннем, каб жыта было "частым", як зуб'я ў ГРЭБНЯ, ці памешвалі ім насенне, прыгатаванае да сяўбы; ГРЭБНЕМ расчэсвалі авечак, а вычасаную поўсць і зламаны ГРЭБЕНЬ кідалі ў загон да авечак, каб у іх было больш поўсці.

Калаўрот (Грэбень)

Сімвалізуе час і тварэнне. Атрыбут усіх багінь прадзення, вязання  і лёсу. Афіна заступніца  вязання і прадзення, Клото - пралля. Знак жаночай працы.

Калаўрот (Грэбень) у павер’ях

Прадзенне працягвалася ўвесь восеньска-зімовы перыяд, перарываючыся толькі на калядныя святы. У апошні дзень Масленіцы жанчыны, святкуючы канчатак прадзення, каталіся з ледзяной гары на донцах калаўротаў (грэбеня), пры гэтым лічылася, што чым далей яны праедуць, тым даўжэй уродзіцца лён, а тая, якая зваліцца з калаўрота (грэбеня), не дажыве да восені. У чэхаў у канцы Масленіцы калаўрот (грэбень), упрыгожаны стужкамі, вазілі на калёсах па сяле, а потым "прадавалі" ў карчме. На Каляды ці на ўсе калядкі калаўрот (грэбень)  і ўсё прылады прадзення  выносілі на гарышча ці ў камору, каб іх духі не заплявалі.

У сербаў на Каляды пры наведванні скаціны гаспадыня прыносіла з сабой калаўрот (грэбень)  і трохі прала, "каб скаціна не была голай". У Славоніі  першай наведвальніцы хаты на Каляды давалі калаўрот (грэбень), каб яна трохі папрала дзеля ўраджая лёну і вядзянне курэй. Такое ж значэнне мела прадзенне маладой нявесты пасля першай шлюбнай ночы: яна прала на пададзеным  ёй свякрухай калаўроту (грэбеню), "каб багата  жыць".

Прадзенне таксама з'яўляецца функцыяй некаторых міфалагічных персанажаў, а Калаўрот (грэбень)  апыняецца злучаным  з "тым светам". Дзеў лёсы - арысніц уяўляюць трыма жанчынамі з калаўротамі (грэбнямі), якія прадуць ці размотваюць клубок з прадзівам. Па вераваннях усходніх славян, нячыстая сіла (кікімара, дамавік, русалка, начніца і інш.) прадзе тады, калі калаўрот (грэбень)  пакінута на ноч (ці на свята) з няскончанай кудзеляй ці без блаславення. Часам, пакідаючы калаўрот (грэбень)  на ноч, прамаўлялі засцярог: "Гаспадынька дамавік, не чапай майго грэбня, хай ён  тут ляжыць", а верацяно прыбіралі. Сам калаўрот (грэбень)  мог успрымацца як атрыбут нячыстай сілы ці яе намеснік. Дзяўчаты верылі, што калі не дапрасці кудзелі напярэдадні Каляд, то калаўрот (грэбень)  прыйдзе за імі ў царкву пры шлюбе, калі пакінуць калаўрот (грэбень)  з кудзеляй на ноч ці на святы, то калаўрот (грэбень)  будзе пераследваць, палохаць, танчыць побач. Верылі, што, калі ўначы здасца кікімара з калаўротам (грэбенем)  на лаве, быць у той хаце нябожчыку, калі стукнуць калаўротам (грэбенем)  дзяўчыну, то ёй трапіцца дрэнны муж ці дрэнныя свёкар са свякрухай, а калі стукнуць калаўротам (грэбенем)  дзіця, то яно захварэе.

Матыў прадзення адлюстраваны ў ражанні. У гэтым выпадку прадзенне сімвалізавала багацце, размнажэнне. У рускіх кікімара пры абыходзе хат "прала" ў куце на прынесеным  з сабою калаўроту (грэбені).

Калаўрот (грэбень)  служыў засцярогам для дзяўчыны. Па ўяўленнях балгараў, калаўрот (грэбень)  ахоўвае дзяўчат  і маладзіц ад кахання змея і самавіл, ад злой сустрэчы, сурокаў і псуты. Таму дзяўчына, ідучы ў поле на працу, брала з сабою калаўрот (грэбень)  і па шляху, асабліва калі сустракала шмат людзей, прала. Пасля вяселля дзевер, які неадлучна хадзіў з нявесткай і ахоўваў яе, дарыў ёй распісаны калаўрот (грэбень)  у якасці засцярогу. У рускіх для лячэння дзяцей ад начнога плачу  і ад спалоху клалі пад зыбку хлопчыку сякеру, а дзяўчынцы – калаўрот (грэбень); каб вылечыць бессань у дзяўчынкі, пад траму з прысудам утыкалі калаўрот (грэбень)  з кудзеляй і верацяном. Каб ласка не шкодзіла курам, у балгараў кідалі на куратнік калаўрот (грэбень)  з кудзеляй.

Калаўрот  (грэбень)

М.М.Валенцова

Калаўрот прыстасаванне для прадзення - палка ці дошка, часта ўмацаваныя ў падстаўцы (Донца), на якую прывязваюць прадзіва (кудзелю) - знак жаночага пачатку і засцярог ад нячыстай сілы.

Лопасць калаўрота (грэбеня). Барэцкая размалёўка (в. Скоблі, Вінаградаўскі р-н, Архангельская вобл.). Пачатак XX ст.

Калаўрот (Грэбень)  суправаджаў дзяўчыну ад нараджэння да замужжа. Ва ўсходніх славян пупавіну нованароджанай дзяўчынкі пераразалі на Калаўроце (Грэбене)  ці верацяне; праз Калаўрот (Грэбень)  перадавала  нованароджаную хросная маці;  клалі Калаўрот (Грэбень)  у зыбку дзяўчынкі.  Асабісты, падпісаны Калаўрот (Грэбень)  не давалі ў пазыку, інакш, як лічылі на  Палессі,  будзе пажар ці загінуць пчолы. На Рускай Поўначы хлопец, які напісаў на Калаўроце (Грэбене)  дзяўчыны сваё імя, абавязаны быў на ёй жаніцца. Звычайна жаніх  дарыў дзяўчыне новы, зроблены  і ўпрыгожаны  сваімі рукамі Калаўрот (грэбень) .

Прадзенне працягвалася ўвесь восеньска-зімовы перыяд, перарываючыся толькі на калядныя святы. У апошні дзень Масленіцы жанчыны, святкуючы канчатак прадзення, каталіся з ледзяной гары на донцах Калаўротаў (Грэбеняў),  пры гэтым лічылася, што чым далей яны праедуць, тым даўжэй  яе ўродзіцца лён (рус., бeл.) , а тая, якая зваліцца з Калаўрота (Грэбеня), не дажыве да восені (бел. Віцеб.). У чэхаў у канцы Масленіцы Калаўрот (Грэбень), упрыгожаны  стужкамі, вазілі на калёсах па сяле , а потым "прадавалі" ў карчме. На Каляды ці на ўсе калядкі  Калаўрот (Грэбень)  і ўсе  прылады для прадзення  выносілі на гарышча ці ў камору (у.-славян., балг., серб.), каб іх, як казалі ў Ваяводзіне, бабіцы (духі) не заплявалі.

У сербаў Ваяводзіны на Каляды пры наведванні скаціны гаспадыня прыносіла з сабой Калаўрот (Грэбень)  і трохі прала, "каб скаціна не была голай". У Славоніі  першай наведвальніцы хаты на Каляды давалі Калаўрот (Грэбень), каб яна трохі папрала дзеля ўраджая лёну і вядзенне  курэй. Такое ж значэнне мела прадзенне маладой нявесты пасля першай шлюбнай ночы: яна прала на пададзеным  ёй свякрухай Калаўроту (Грэбеню), "каб багата  жыць" (рус.).

Прадзенне таксама з'яўляецца функцыяй некаторых міфалагічных персанажаў, а Калаўрот  (Грэбень) апыняецца злучаным  з "тым светам". Дзеў  лёсы - арысніц уяўляюць трыма жанчынамі з Калаўротамі (Грэбенямі), якія прадуць ці размотваюць клубок з прадзівам (з.-балг., макед.). Па вераваннях усходніх славян, нячыстая сіла (кікімара, дамавік, русалка, начніца, Доля, Пятніца і інш.) прадзе тады, калі Калаўрот (Грэбень)  пакінуты  на ноч (ці на свята) з няскончанай кудзеляй ці без блаславення. Часам, пакідаючы Калаўрот на ноч, прамаўлялі засцярог: "Гаспадынька дамавік, не чапай майго грэбня, хай ён тут ляжыць" , а верацяно прыбіралі (Рус. Поўнач). Сам Калаўрот (Грэбень)  мог успрымацца як атрыбут нячыстай сілы ці яе намеснік (пар., напрыклад, кашуб, мор  'нячысты дух' і 'калаўрот'). Дзяўчаты верылі, што калі не дапрасці кудзелі напярэдадні Каляд, то Калаўрот (Грэбень)  прыйдзе за імі ў царкву пры шлюбе (рус.), калі пакінуць Калаўрот (Грэбень)  з кудзеляй на ноч ці на святы, то Калаўрот будзе пераследваць, палохаць, танчыць побач (Палес.). Верылі, што, калі ўначы здасца кікімара з Калаўротам (Грэбенем)  на лаве, быць у той хаце нябожчыку (рус. Валагод.), калі стукнуць Калаўротам (Грэбенем)  дзяўчыну, то ёй трапіцца дрэнны муж ці дрэнныя свёкар са свякрухай, а калі стукнуць Калаўротам (Грэбенем)  дзіця, то яно захварэе (балг.)

Матыў прадзення адлюстраваны ў ражанні. У гэтым выпадку прадзенне сімвалізавала багацце, размнажэнне. У рускіх "кікімара" пры абыходзе хат "прала" ў куце на прынесеным  з сабою Калаўроту (Грэбеню)  (Разан.). "Каляда" хадзіла па хатах, абгорнутая кудзеляй, насіла з сабой Калаўрот (Грэбень)  і правярала вынікі працы дзяўчат (паўд.-зах.).  Галоўны абрадавы персанаж кукераў  -  Майка, якая лічылася знакам шчасця, хадзіла з Калаўротам (Грэбенем), кудзеляй і верацяном і прала ў кожнай хаце (балг., макед.).

Калаўрот (Грэбень)  служыў засцярогам для дзяўчыны. Па ўяўленнях балгараў, Калаўрот (Грэбень)  ахоўвае дзяўчат  і маладзіц ад кахання змея і самавіл, ад злой сустрэчы, сурокаў і псуты. Таму дзяўчына, ідучы ў поле на працу, брала з сабою Калаўрот (Грэбень)  і па шляху, асабліва калі сустракала шмат людзей, прала.

Пасля вяселля дзевер, які неадлучна хадзіў з нявесткай і ахоўваў яе, дарыў ёй распісаны Калаўрот (Грэбень)  у якасці засцярогу. У рускіх для лячэння дзяцей ад начнога плачу і ад спалоху клалі пад зыбку хлопчыку сякеру, а дзяўчынцы – Калаўрот (Грэбень); каб вылечыць бессань у дзяўчынкі, пад траму з прысудам утыкалі Калаўрот (Грэбень)  з кудзеляй і верацяном (Уладзімір.). Каб ласка не шкодзіла курам, у балгараў кідалі на куратнік  Калаўрот (Грэбень)  з кудзеляй. Калаўрот (Грэбень) выкарыстоўвалі ў абрадзе падзелу "аднамесячнікаў": у выпадку смерці аднаго з братоў расшчаплялі матчын Калаўрот (Грэбень)  і адну палову клалі ў магілу, а другую закідвалі на гарышча хаты (Балгарыя, Панапарыштэ).

Грэбля (насып)

Зьвесткі зь Вікіпэдыі — вольнай энцыкляпэдыі.

Грэбля ад Новага замку ў Слуцку, XVIII ст.

Грэбля — насыпаная дарога, што йшла праз возера ці балота. Грэблі таксама насыпаліся пры млыновых ставах, вялі да замкаў і інш.

Літаратура

Атрымана з «http://be-x-old.wikipedia.org/wiki/%D0%93%D1%80%D1%8D%D0%B1%D0%BB%D1%8F_(%D0%BD%D0%B0%D1%81%D1%8B%D0%BF)»

Граблі.

Граблі - першыя згадванні пра граблі датуюцца ў 3-ем тысячагоддзі да н. э. Навукоўцамі былі выяўлены шматлікія закамянелыя сляды разрыхленняў па ўсёй тэрыторыі малой Азіі і на высакагорных плато Паўднёвай Амерыкі. Дагэтуль спрачаюцца, як жа прыйшло на розум вынайсці граблі, гэта не якое-небудзь кола ці астралябія.

Семантычна слова "Граблі" складаецца з наступных частак: першая частка - гэта корань "ГРА", не што іншае, як вытворнае ад слова АГРА (ад грэч. agrós - поле, месца, дзе граблекідальнікі  практыкаваліся ў сваім майстэрстве), другая частка слова, відаць, нарадзілася ў той момант, калі першыя стваральнікі гэтай выдатнай прылады выпадковым чынам наступілі на яе.

Граблі меўшыя дзіўную аэрадынаміку доўгі час выкарыстоўваліся, як баявую кідальную прыладу. Яшчэ раней, каменныя граблі ўжываліся пры паляванні на мамантаў, вакол загнанага звера, па ўсім перыметры ў некалькі шэрагаў, раскладваліся граблі ўгару лінгамамі, такім чынам куды б зацкаваная  жывёла не рынулася ўсюды яе чакаў аглушальны ўдар. Мамант паміраў або ад  ахапіўшага  яго жаху або ад шматлікіх гематом і гузоў. Адсюль  нават пайшоў выраз аграбіць, гэта значыць пазбавіць каго-небудзь чаго-небудзь каштоўнага. У тыя старадаўнія часы, з прычыны адсутнасці грошай(былі прыдуманы Фінікійцамі значна пазней) і мабільных тэлефонаў, адзінай каштоўнасцю з'яўлялася жыццё. Аграбіць - значыць забіць.

Калі мы паглядзім на старажытныя карты вялікіх мараплаўцаў Грэкаў, то ўбачым, што вобласць размешчаная на паўночным усходзе ад Херсонеса (сучасны Крым) звалася Грабляндыя, а жыхары тэрыторыі па якой праходзіў старажытны газавы шлях - Укры. (Аграбіць, а потым схаваць нарабаванае) Гандлёвыя караваны дзіўнай выявай гублялі частку свайго тавара перасякаючы Грабляндыю.

Доўгі час у царскай Расіі граблі выступалі цэнтральным прадметам культу ініцыяцыі ў вёсках і служылі знакам пераўвасаблення хлопчыка ў мужчыну. Падыспытны павінен быў з разбегу, ступаючы па зуб’ям, знішчыць велізарныя конныя граблі. Працэс ускладняўся, у прыватнасці тым, што, як правіла, такія радавыя граблі адлівалі са звонавай бронзы. Карані гэтага выдатнага абраду знайшлі адлюстраванне, як у эканамічным так і ў грамадска палітычным укладзе.

Перавернутыя граблі - гэта не толькі небяспечная прылада, але ў шматлікіх культах з'яўляецца знакамі памкненняў чалавецтва ў космас.

З дзённікаў  жонкі Цыялкоўскага мы можам пазнаць, што неяк выпадкова ўбачаныя вялікім Канстанцінам Эдуардавічам граблі прыпёртыя да сцяны вясковай адрыны і накіраваныя тронкам угару ў адкрытую бездань асветленую мерыядамі зорак, заахвоцілі, яшчэ невядомага ў той час памагатага майстравога Эдзіка, стаць вялікім вучоным заснавальнікам касманаўтыкі і аўтарам ураўнення рэактыўнага руху.

Герадот у сваіх працах - Сусветная гісторыя грабель у Дзевяці тамах…

“Шматлікія даследнікі сыходзяцца ў меркаванні, што менавіта граблі і ўсе магчымыя мадыфікацыі грабель намаляваны на чарцяжах Леанарда Да Вінчы, а знакамітая ўсмешка Моналізы - гэта не што іншае, як усмешка над мастаком, які прапанаваў выкарыстоўваць Лапату.”

Менавіта малюнак перавернутых грабель у Хананеяў, пазней габрэяў звёўся ў знак сямісвечачніка.

Этымалагічным словаўтварэннем і найблізкім семантычным сваяком грабель з'яўляюцца вілы.

Крыніца -«http://absurdopedia.wikia.com/wiki/%D0%93%D1%80%D0%B0%D0%B1%D0%BB%D0%B8»

Падрыхтавала Галіна Арцеменка