Германскае племя, суседняе з гельветамі.

Тулу

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Тулу (Тулу: ತುಳು) – дравідзійская  мова Індыі з амаль 2 млн носьбітаў мовы. Таксама вядома  пад назвай тулува.

На мове маюць зносіны ў большай меры ў наваколлях Дакшынскай Каннады і Удупі  на захадзе штата Карнатака. На гэтай мове таксама маюць зносіны жыхары некаторых частак Кералы. Сапраўдная пісьменнасць тулу падобная з малаямскай пісьменнасцю. Цяпер мова карыстаецца пісьмом каннада.

Графства Тулузскае

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Графства Тулуза (фр. Comt? de Toulouse) - сярэднявечнае графства ў Паўднёвай Францыі, якое размяшчалася на тэрыторыі сучасных рэгіёнаў Лангедок-Русільён і  Поўдзень-Пірэнэі. Сталіцай графства быў горад Тулуза.

Гісторыя

Перадгісторыя

Прыкладныя межы каралеўства вестготаў у перыяд росквіту

Падчас рымскага валадарства тэрыторыя, пазней атрымаўшая назву Лангедок, уваходзіла ў склад рымскай правінцыі Галіі Нарбонскай. Пазней вялікая частка ўвайшла ў склад Тулузскага каралеўства вестготаў, сталіца якога была ў горадзе Тулуза.

У першай палове VI веку гэта тэрыторыя была заваявана франкамі і ўвайшла ў склад франкскага каралеўства. Пазней тэрыторыя ўваходзіла ў склад першага Аквітанскага каралеўства, пазней у склад паўнезалежнага Аквітанскага герцагства.

Утварэнне  графства

Яшчэ Меравінгі для кіравання Тулузай і яго наваколлямі пачалі прызначаць графаў. Але згадванні пра іх надзвычай бедныя і няпоўныя. Толькі пры Каралінгах пра графаў Тулузы з'яўляюцца больш поўныя звесткі.

Графства пры Берангеру I Мудрым у 832-835 гадах

Пасля падначалення Аквітанскага герцагства Карл Вялікі ўтварыў для абароны ад баскоў у 778 годзе новае Аквітанскае каралеўства, кіраўніком якога зрабіў свайго нованароджанага сына Людовіка (будучага імператара Людовіка Набожнага). Пры гэтым графам Тулузы і герцагам Аквітаніі Карл прызначыў графа Карсона, які быў захоплены баскамі ў 787 годзе. Наступным графам Тулузы ў 790 годзе стаў Гільём Жэлонскі. Ён змог пашырыць сваё валадарства.

Пры прыёмных Гільёма была ўтворана Тулузская марка, кіраўніка якой прызначаў імператар. Пасля смерці Людовіка Набожнага па Вердэнскай  дамове Тулуза і Аквітанія павінны былі дастацца Карлу Лысаму. Гэтаму запрацівіліся аквітанцы, якія баранілі правы яго пляменніка Піпіна II, пакуль начальнік Тулузы, Фрэдзелон, не дапамог Карлу Лысаму авалодаць горадам, завошта і быў прызначаны графам Тулузы ў 850 годзе. Брат Фрэдзелона, Раймунд I (852-865), акрамя Тулузы валодаў графствамі Руэрг і Кэрсі, і сыны апошняга Бернар II (865-875) і Эд (875-918) паклалі падмурак магутнасці свайго дома.

Каля  878 года да графства Тулузскага  была далучана вобласць Альбіжуа. Значэнне Тулузскіх графаў узрастала па меры таго, як улада Каралінгаў у Францыі падупала. Вельмі хутка графам Тулузы атрымалася дамагчыся амаль поўнай незалежнасці  і ператварыць пасаду графа ў спадчынны тытул, які замацаваўся ў сям'і графаў Руэрга.

Графства ў X - XII веках

Французскае каралеўства напачатку кіраванні Гуго Капета (987 год)

Напачатку X стагоддзя ў васальнай залежнасці ад графаў Тулузы знаходзіліся іншыя бароны Лангедока. У той жа час графы Тулузы паспяхова змагаліся супраць норманаў, над якімі ў 923 годзе Раймунд II (918-923) у звязе з герцагам Аквітаніі Гільёмам II атрымаў бліскучую перамогу. Сын Раймунда II, Раймунд III (923-950), выгнаў вугорцаў з Праванса (924) і павялічыў свае валадарствы, далучыўшы да іх графства Авернь, Гоцкую марку і і герцагства Аквітанскае. Але за валоданне Аквітаніяй і Авернь’ю Раймунду III, а затым і яго сыну, прыйшлося змагацца з графамі Пуаць’е, якія з гэтай барацьбы выйшлі пераможцамі.

Гільём III Тайлефер (950-1037), парадніўся з новай каралеўскай дынастыяй Капетынгаў, прызнаўшы апошніх сваімі сюзерэнамі. Ён доўга змагаўся з графамі Барселоны за графства Праванс, у выніку чаго змог далучыць да сваіх валадарстваў частку Праванса і атрымаць тытул маркіза Праванса. Яго сын Понс II (1037-1060) насіў таксама і тытул палаціна Аквітанскага. Да пачатку крыжовых паходаў тулузскія графы былі самымі магутнымі феадаламі Паўднёвай Францыі. Валоданні  іх распасціраліся ад Луары да Пірэнэяў і ад Гароны да Міжземнага мора. Як чальцы вышэйшай феадальнай іерархіі, графы тулузскія зваліся пэрамі Францыі.

Гільём IV Набожны (1060-1088), які адрозніваўся рэлігійным запалам, распачаў паломніцтва ў Палестыну, падчас якога памёр, пакінуўшы спадчыннікам брата свайго Раймунда IV Сен-Жыля (1088-1105), які стаў адным з з правадыроў Першага крыжовага паходу. Яму была прапанавана іерусалімская карона, але ён ад яе адмовіўся. Раймунд IV, як і яго сыны Бертран (1105-1112) і Альфонс Ярдан (1112-1148), скончылі сваё жыццё ў Палестыне, дзе ім прыналежала княства Трыполі.

Альбігойскія войны і далучэнне да Францыі

Лангедок напярэдадні Альбігойскага крыжовага паходу (1209 год)

Альбігойскі крыжовы паход

У канцы XII стагоддзя Тулузскае графства дасягнула вышэйшай ступені дабрабыту і культуры. Час Раймунда V (1148-94) быў залатым стагоддзем правансальскай літаратуры. Бліскучы двор Тулузскіх графаў стаў разумовым цэнтрам Еўропы. У той жа час у графстве атрымала развіццё ерась альбігойцаў.  Раймунд VI (1194-1222),  які бараніў іх ад пераследаў папы Інакенція III падвергся адлучэнню ад царквы. У 1209 годзе супраць альбігойцаў і графа Тулузы быў абвешчаны крыжовы паход пад кіраўніцтвам Сымона дэ Манфор, які авалодаў усёй краінай і ў 1215 годзе атрымаў яе ў дарунак ад папы. Раймунд VI не адмаўляўся, аднак, ад сваіх правоў. У 1218 годзе Сымон дэ Манфор быў забіты пры аблозе горада Тулузы, і графства зноў перайшло да Раймунда VI, якому ўспадкоўваў сын яго Раймунд VII, таксама адлучаны ад царквы. У 1226 годзе супраць яго пачаў вайну кароль Францыі Людовік VIII, якому спадчыннік Сымона, Амора, саступіў свае правы на Тулузскае графства. У 1229 годзе па Парыжскай дамове Раймунд VII адмовіўся на карысць французскага караля ад большай часткі сваіх валадарстваў і публічна адрокся ад ерасі. Для пераследу ерэтыкоў у графстве Тулузскім былі заснаваны інквізіцыйныя трыбуналы, якімі ведалі пераважна дамініканскія манахі.

Адзіная дачка і спадчынніца Раймунда, Жана была ў 1241 годзе выдадзена замуж за сына Людовіка VIII, Альфонса дэ Пуаць’е, які атрымаў тытул графа Тулузы. Пасля смерці Жаны і Альфонса ў 1271 годзе і астатняя частка графства Тулузскага перайшла да французскай кароны.

Геаграфічныя назовы ў Беларусі, злучаныя з тулінгамі

в.  Туленка >Менская вобласць > Стаўбцы>Аталезскі

в.  Туленка > Менская вобласць > Стаўбцы >Вішнявецкі

в. Тулічава >Гарадзенская вобласць > Наваградак >Любчанскі

в.  Туланка >Гарадзенская вобласць > Іўе >Гераненскі

в. Тулава> Гарадзенская вобласць > Зэльва > Тулаўскі

в. Тулічава>Гарадзенская вобласць > Наваградак >Валеўскі

в.  Тулава >Віцебская вобласць > Віцебск >Тулаўскі

х. Тулава>Віцебская вобласць > Шаркоўшчына > Радзюкоўскі

в.  Туляцін> Брэсцкая вобласць > Пінск >Ахоўскі

в.  Туляцічы >Брэсцкая вобласць > Іванава >Апольскі

в.  Тулаўшчына >Брэсцкая вобласць > Пружаны >Ліноўскі

в.  Тульгавічы >Гомельская вобласць > Хойнікі >Дварышчанскі).

Прозвішчы: Тулоўскі - старажытны беларускі шляхецкі род.

Тулікаў, Тулаў, Тулубеяў, Тулупаў, Тулуп’яў, Тульчынскі, Тулякоў.

Са спісу войска ВКЛ 1528 года:

Тулат, т. Алiшкава хар. 122 адв.
Тулатекович Исупко, т. хар. кн. Банька Сенкавiча 123 адв.
Тулатярович Майко, т. хар. Ахмет Влан Санчуковiча 119 адв.
Тулашевич Белек, т. Алiшкава хар. 122
Тулевич, б. Жыжморскага пав. Троцкага в-д., яго брат - Якуб81
Тулош, яго сыны - т. хар кн. Банька Сенкавiча 124
Тулутович Субко, т. Наўгародскага пав. Вiленскага в-д. 123
Тулушевич Касым, т. хар. Ахмет Влан Санчуковiча 120
Тулушевич Курман, т. хар. Ахмет Влан Санчуковiча 120

Геаграфічныя назовы за мяжой, злучаныя з тулінгамі

Тула — Расія
Тулон — Францыя
Тулуза — Францыя
Тульчын — Україна

МІФАЛОГІЯ.

Тулпар

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Герб Казахстана, 2 тулпара

Тулпар - крылаты (ці які ляціць) конь у цюркскай міфалогіі (у казахскай, татарскай, башкірскай).

Адпавядае Пегасу ў старажытнагрэцкай міфалогіі.

У наш час слова сустракаецца ў назвах мноства арганізацый і фірмаў, малюнак - у эмблемах.

ГЕНЕТЫКА

Гаплагрупа R1a (Y-ДНК)

Матэрыял з Вікіпедыі - вольнай энцыклапедыі

Гаплагрупа R1a

Тып   Y-ДНК

Меркаваная дата з'яўлення - 3000 гадоў да н.э.

Меркаванае месца з'яўлення - Сярэдняя Азія ці Ўсходняя Еўропа Продак - Гаплагрупа R1

Нашчадкі - R1a*, R1a1

Характарыстыка мутацый

R1a = SRY10831.2/SRY1532.2, L62, L63.

R1a1 = M17, M198

R1a1a = M56

R1a1b = M157

R1a1c = M64.2, M87, M204

R1a1d = P98

R1a1e = PK5

Тыповыя прадстаўнікі: заходнія і ўсходнія славяне, таджыкі, кіргізы, паўночныя індыйцы

R1a - Y-храмасомная гаплагрупа, распаўсюджана  ва Ўсходняй Еўропе, Сярэдняй і Паўднёвай Азіі.

Паходжанне

Адбываецца ад мутацыі гаплагрупы R1, адбыўшайся  у мужчыны, які жыў  к. 15 000 гадоў таму назад (па дадзеных хуткасці мутацый).

Верагодны распаўсюд - некалькімі хвалямі. Самая значная хваля - к. 3-5 тыс. гадоў назад з чарнаморскіх стэпаў, верагодна злучана з распаўсюдам індаеўрапейскіх моў і курганнай культурай.

Этнагеаграфічны распаўсюд

Найвялікі распаўсюд мае

-        ва Ўсходняй Еўропе: сярод лужычан (63 %), палякаў (к. 56 %), украінцаў (к. 54 %), беларусаў (52 %), рускіх (47 %), татараў 34 %, башкір (26 %) (у башкіраў Саратаўскай і Самарскай вобл. да 48 %);

-        Казахі;  Алтайскі (Цюркскі) ;  Гаплагрупы - R1b( 5,6%) - R1a(3,7 %)

-        Татары;  Алтайскі (Цюркскі) ;  Гаплагрупы - R1b(8.7 %) - R1a( 34.1%) – I(4,0 %)

Падрыхтавала Галіна Арцёменка