Казімір (1625—83)

Грамадскі дзеяч i пісьменнікмемуарыст. Сын С.І.Маскев/ча. Нарадзіўся ў в. Сэрвач на Навагрудчыне. Адукацыю атрымаў у Навагрудку. Служыў пры дварах   харунжага   Вялікага   княства Літоўскага        Б.Радзівіла,        потым Ф.Забжыдоўскага   на   Пружаншчыне (1644—46),    у    1946—48    у    войску І.Вішнявецкага, з якім у 1647 пабываў у Запарожскай Сечы. У 1650 пакінуў вайсковую   службу.   Быў   ашмянскім маршалкам. Аўтар двух «Дыярыушаў» (дзённікаў), напісаных на польскай мо­ве. Першы з ix ахоплівае падзеі 1643— 49, ваенныя дзеянні Вішнявецкага ва ўкраінскіх    стэпах,    М.Каліноўскага, М.Патоцкага   супраць   Б.Хмяльніцкага на Украіне i Я.Радзівіла на Беларусі (Мазыр, Бабруйск, Лоеў). Значнае мес­ца адведзена падзеям, што адбываліся напярэдадні   паўстання  Хмяльніцкага, паказу жыцця магнацкага ходу нацыянальнавызваленчай  вайны.  У  гэтым «Дыярыушы» шмат партрэтных i пей­зажных замалёвак, тонкіх назіранняў, праўдзівых апісанняў з'яў i паводзін людзей ва ўмовах вайны, ix узаемаадносін. Вайна адлюстравана з усёй яе жорсткасцю,   разбурэннямі   i   незлічонымі ахвярамі.  Асабліва праўдзіва намаляваны   карціны   злачынстваў   у Мазыры, Бабруйску, пад Рэчыцай. Безумоўна, палітычныя сімпатыі аўтара на баку Рэчы Паспалітай, а не паўстаўшых  казакоў,  якія,  паводле  М., падрывалі адзінства дзяржавы. У другім «Дыярыушы» апісаны трыумфальнае шэсце рускага ваяводы І.Хаванскага па Беларусі ў пач. 1660 i разгром яго войскаў аб'яднанымі сіламі гетма­на   літоўскага   П.Сапегі   i   ваяводы С.Чарнецкага ў Палонцы (каля Слоніма). Дыярыушы М. даюць аб'ектыўнае ўяўленне пра тагачасныя падзеі i фак­ты ваеннага, палітычнага i грамадскага жыцця.

Літ.:  История  белорусской дооктябрь­ской литературы. Мн., 1977. С. 215—216.