Іван Сямёнавіч

Публіцыст, прадстаўнік грамадскапалітычнай думкі 17 ст. Паходзіў з Вялікага княства Літоўскага, быў «каралеўскім дваранінам». Лічыў сябе нашчадкам бранскага манаха i баярына А.Перасвета, які пагеройску змагаўся з татарамі на Куліковым полі. Быў на службе ў войску Жыгімонта I, у атрадах Ф.Сапегі i А.Танчынскага, удзельнічаў у вайне за венгерскую спадчыну (1532—34). У канцы 1538 ці ў пачатку 1539 пераехаў на царскую службу ў Маскву, дзе яму быў падараваны маёнтак. У канцы 1549 П. перадаў Івану IV Грознаму свае «дзве кніжкі» (захаваліся ў спісах 17 ст.) — казанні пра ўзяцце МагметСултанам Царграда. У

ix П. выкрываў баярства, выступаў прыхільнікам задавальнення асн. патрабаванняў дваранства. Ён лічыў, што поспехі па службе павінны залежаць ад асабістых заслуг, а не ад паходжання. Як прадстаўнік служылага дваран­ства, П. меў магчымасць назіраць на захадзе барацьбу каралеўскай улады з непакорнымі вяльможамі i на сабе зазнаў магнацкае свавольства. Быў перакананым прыхільнікам моцнай дзяржаўнай улады. У «Казанні пра МагметСултана» стварыў вобраз разумнага i моцнага правіцеля, які, пазнаёміўшыся з мудрасцю грэчаскіх

кніг, увёў у сваёй краіне новыя па­радки адмяніў прывілеі вяльможам, сістэму «кармленняў», жорстка змагаўся з хабарніцтвам, клапаціўся пра стварэнне ўзорнага войска, быў праціўнікам рабства, бо «ў тым царстве, дзе людзі заняволены, у тым царстве людзі не храбрыя i да бою нясмелыя супраць непрыяцеля». Выказваўся ён i супраць існавання ў Расіі халопства i кабальней  залежнасці,  ставіў  праўду

вышэй за веру; адзначаў сімпатыі да Расіі з боку заняволеных туркамі славянскіх народаў. Верагодна, П. за свае празмерна смелыя думкі трапіў у няміласць вярхоўных улад i загінуў ра­зам з іншымі западозранымі ў здрадзе. Пра гэта сведчыць «чёрный список Ивашки Пересветова да Петра Губа­стого и иные списки», які захаваўся ў «Вопісе царскага архіва» (1562—72). Тв.: Сочинения. М.; Л., 1956.